مقاله ها
مراحل صادرات کالا؛ صفر تا صد مراحل تجاری و قانونی
صادرات کالا از اصلی‌ترین ارکان رشد اقتصادی است که ارتباط مستقیمی با ارتقاء وضعیت اقتصادی، رشد تجاری کسب‌وکارها و افزایش تولید ناخالص داخلی دارد. مراحل صادرات کالا شامل فرآیندهای پیچیده‌ای است که به تخصص، دانش و همچنین تجربه کافی نیاز دارد. عدم آشنایی با این مراحل و قوانین مرتبط با صادرات محصولات و کالاها، به اتلاف زمان، منابع مالی و نیروی انسانی منجر خواهد شد. با توجه به اهمیت شناخت مراحل صادرات، انواع و روش‌های آن و همچنین مدارک و مجوزهای لازم برای این نوع فعالیت اقتصادی، در ادامه مطلب به بررسی جوانب اصلی صادرات انواع کالا می‌پردازیم.
مراحل صادرات کالا از لحاظ تجاری
همان‌طور که اشاره شد، مراحل صادرات کالا، فرآیندهای پیچیده‌ای را دربرمی‌گیرد که برای تجربه صادرات موفق و سودآور باید به تمام آن‌ها توجه داشته باشید. اصلی‌ترین مراحلی که در صادرات از نظر تجاری پیش‌رویتان قرار دارد، به شرح زیر است:
1- تعیین استراتژی
تعیین استراتژی در صادرات به این معنا است که باید یک طرح اجرایی برای ورود به بازارهای جهانی تهیه کنید و نحوه پیاده‌سازی صحیح و نتیجه‌بخش آن را نیز مشخص کنید. در این مرحله از صادرات، بررسی اهداف شرکت، شرایط داخلی کشور، نیاز بازار بین‌المللی، بسترهای اقتصادی کشور مقصد و همچنین قوانین تجاری آن را در الویت قرار دهید. در تدوین استراتژی صادرات نیز برخی مراحل مهم و کلیدی به‌چشم می‌خورد که عبارت است از:
- تولید محصولات یا تامین کالا
- ارزیابی هزینه‌های جانبی
- تعیین اهداف مرتبط با صادرات
- قیمت‌گذاری کالای صادراتی
- ارزیابی بازار
- تعیین استراتژی بازاریابی و فروش
- انتخاب بهترین روش ارسال کالا
- انتخاب مناسب‌ترین روش پرداخت
- مدیریت ریسک
2- شناسایی نیاز و تقاضای بازار
قدم بعدی در مراحل صادرات کالا با شناسایی نیاز بازار و بررسی وضعیت تقاضا در ارتباط است. برای تجربه موفقیت‌آمیز برای حضور در بازار جهانی، بهتر است این مرحله را جدی بگیرید. محصول انتخابی برای صادرات باید در جهت تامین نیاز بازار انتخاب شود؛ درغیر این صورت فروش خوبی نخواهید داشت. برای تصمیم‌گیری به‌منظور صادرات محصولات باید حتما به نیازسنجی و شناسایی بازار بپردازید و این اقدامات را انجام دهید:
- تحقیقات بازار و تحلیل اصولی داده‌ها
- شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی
- بررسی فعالیت رقبا
- بررسی نظرات و نیازهای مشتریان
- بررسی وضعیت تقاضا در کشور هدف صادرات
- پیش‌بینی بازار با تکیه بر داده‌های فوق
3- انتخاب مقصد صادرات
انتخاب بهترین و مناسب‌ترین مقصد برای صادرات کالا از دیگر مراحل مهمی است که باید با آگاهی آن را پشت‌سر بگذارید. برخی ملاک‌ها و سنجه‌های موثر را تعیین کنید و بر اساس آن به بررسی کشور مقصد و میزان وابستگی آن به محصول صادراتی را ارزیابی کنید. این نتایج به شما در تشخیص این موضوع که قرار است کالای مناسبی را به کشور هدف صادر کنید، ارائه می‌کند. به‌عنوان مثال، ممکن است با انجام بررسی‌ها به این داده مهم برسید که کالایی با کیفیت مشابه کالای شما در کشور مقصد تولید می‌شود و این امر توان رقابتی را از محصول شما خواهد گرفت. در تعیین کشور هدف صادرات این موارد را ارزیابی کنید:
- موقعیت جغرافیایی
- روابط سیاسی و اجتماعی کشور هدف صادرات با ایران
- اصلی‌ترین نیازهای بازار کشور مقصد
- تولیدات داخلی آن
- مقررات تجاری آن
- درآمد سرانه مردم
- راه‌های ارتباطی مختلف با آن
4- انتخاب کالای صادراتی
از دیگر مراحل مهمی که در صادرات کالا باید درنظر داشته باشید، انتخاب نوع کالای صادراتی است. لازم به ذکر است که داده‌های حاصل از آنالیز دو مرحله نیازسنجی بازار و مرحله بررسی نیازهای کشور هدف صادرات، در تصمیم‌گیری برای انتخاب کالای صادراتی سودآور، نقش دارد. بهترین راهکار انتخاب کالای مناسب برای صادرات این است که نیازهای کشورهای دیگر را به‌خوبی مشخص کنید و حضور خود در بازارهای جهانی را به تامین و عرضه این کالاها معطوف کنید. این درحالی است که نباید از توجه به شرایط و امکاناتی که در کشور خود برای تولید و یا تامین محصولات در اختیار دارید، غافل شوید. شرایط مجوز صادرات برای کالاهای مختلف نیز از دیگر فاکتورهایی است که باید در این مرحله به آنالیز آن بپردازید. در این میان، برخی از سودآورترین کالاهایی که می‌توان از ایران به دیگر کشورها صادر کرد، عبارت است از:
- پسته
- زعفران
- ورق‌های فولادی
- محصولات کشاورزی
- محصولات و مواد غذایی
- صنایع آلومینیوم
- محصولات پتروشیمی
- مصالح ساختمانی به‌ویژه کاشی و سرامیک
- فرش دستباف
مراحل صادرات کالا از لحاظ قانونی
برای صادرات کالا و آگاهی از مراحل مختلف آن، باید به قوانین داخلی و بین‌المللی نیز توجه داشته باشید. برخی از اصلی‌ترین مراحل صادرات از منظر قانون داخلی شامل موارد زیر است:
- ثبت سفارش: شرکت یا فردی که می‌خواهد کالای خود را صادر کند، باید حتما به ثبت سفارش و شناسایی دقیق محصولات خود بپردازد.
- دریافت مجوز صادرات: دریافت مجوز صادرات از سازمان‌های مربوطه به‌ویژه سازمان صنعت، معدن و تجارت، از اصلی‌ترین قوانین داخلی برای صادرات محسوب می‌شود.
- پیروی از مقررات بازرگانی: رعایت مقررات بازرگانی، پیروی از آن و تهیه مستندات لازم برای صادرات از اقدامات مهم قانونی برای فرد یا شرکتی است که می‌خواهد کالایی را صادر کند.
- پیروی از مقررات حمل و نقل: استفاده از روش‌های قانونی حملونقل و پایبندی به مقرارت هریک از روش‌ها، اصلی‌ترین مراحل قانونی برای صادرکردن کالا به دیگر کشورها به‌شمار می‌رود.
- دریافت گواهی صدور: شرکت حمل‌نقل پیش از ارسال کالا، یک اظهارنامه برای کالای خروجی که دارای مهر خروج گمرک است را باید به فرد یا شرکت صادرکننده عودت دهد.
در کنار مقررات داخلی و مراحل قانونی برای صادرات کالا، باید اطلاعات کافی درباره قوانین بین‌المللی نیز داشته باشید، مانند:
- به مقررات وارداتی کشور مقصد و نحوه بررسی تعرفه‌ها توجه کنید تا به این شکل تصمیمات درست و اقدامات موثری اتخاذ کنید.
- از آنجایی که برخی کشورها در زمینه ورود کالا از برخی کشورهای خاص با محدودیت بین‌المللی مواجه هستند، باید از این محدودیت ها به‌خوبی آگاه شوید و به قوانین مرتبط با آن پایبند باشید.
مدارک و گواهی نامه های لازم برای صادرات کالا
از دیگر اصلی‌ترین مراحل صادرات کالا، تهیه و ارائه مدارک لازم و مجوزهای ضروری است که به شما اجازه صادرات به دیگر کشورها را می‌دهد. مدارکی که باید برای فعالیت اقتصادی در بازارهای بین‌المللی ارائه کنید، با توجه به نوع کالای صادراتی، کشور هدف صادرات و مقررات داخلی آن کشور، متفاوت است. در این میان، برخی مدارک و اسناد وجود دارد که برای هر نوع کالای صادراتی لازم و ضروری است، از جمله:
- اظهارنامه صادرات
- فاکتور صادرات
- مدارک حملونقل
- گواهی مبدا
- مدارک بیمه
- پیش فاکتور
- فاکتور فروش
- مدارک مالی
- گواهی اصالت محصول
- گواهی کیفیت محصول
- استاندارد محصول
- و…
در کنار مدارک ذکرشده، باید برای دریافت برخی مجوزهای مهم برای صادرات محصولات و کالاها از ایران به دیگر کشورها، اقدام کنید. درست است که نوع کالا در تعیین مجوزها و اظهارنامه‌های ضروری نقش دارد؛ اما اغلب کالاهای صادراتی به این مجوزها نیاز دارند:
- مجوز صادرات
- مجوز پروانه کسب
- مجوز از وزارت ذیربط
- مجوز سازمان ملی استاندارد
- مجوزهای بهداشت
انواع صادرات کالا
حالا که با مراحل صادرات کالا آشنا شدید، باید انواع صادرات برای عرضه کالاها به دیگر کشورها را نیز بدانید. به‌طور کلی می‌توان انواع صادرات را در دو دسته زیر قرار داد:
1. صادرات قطعی: در این نوع از صادرات، کالا با هدف مصرف و یا فروش به کشور دیگر ارسال می‌شود. خروج کالا در روش صادرات قطعی اغلب توسط این افراد حقیقی یا حقوقی صورت می‌گیرد:
- تجار
- شرکت‌های تعاونی
- بازارچه‌های مرزی
- مرزنشینان
2. صادرات موقت: در صادرات موقت، کالا با اهداف موقت مانند تعمیر و یا شرکت در نمایشگاه بین‌المللی و مانند اینها از کشور خارج می‌شود. در این شرایط، باید پس از گذشت زمان تعیین شده، کالا مجددا به کشور بازگردانده شود. صادرکننده کالا در روش صادرات موقت موظف است مبلغی را به‌عنوان سپرده به گمرک پرداخت کند؛ اما در صورت بازگشت کالا، این مبلغ به فرد یا شرکت صادرکننده عودت داده می‌شود.
روش های مختلف صادرات کالا
روش‌های مختلفی برای صادرات کالا تعریف شده است که باید با درنظر گرفتن نوع کالا و اهداف صادراتی، یکی از روش‌های زیر را انتخاب کنید:
1. روش صادرات مستقیم:
در این روش، هیچ واسطه‌ای برای صادرکردن کالای تولیدی وجود ندارد. به این معنی که فرد یا شرکت صادرکننده باید تمام مراحل صادرات کالا را انجام دهد. در صادرات مستقیم، در اولین قدم باید به‌منظور جذب مشتری به بازاریابی محصولات تولیدی در کشور مقصد و یا کشورهای هدف صادرات پرداخته شود. پس از جذب مشتری می‌توانید با تکیه بر قوانین و راهکارهای حملونقل برای صادرات محصولات تولیدی اقدام کنید.
2. صادارت غیرمستقیم:
در صورتی که یک واسطه، صادرات محصولات موردنظر شما را انجام دهد، در واقع روش صادرات غیرمستقیم رخ داده است. این واسطه‌ها اغلب شرکت‌های بازرگانی هستند که در زمینه واردات و صادرات به‌صورت حرفه‌ای و تخصصی فعالیت دارند. در این روش، صادرکننده با عقد قرارداد با فرد یا شرکت واسطه، بخشی از صادرات و یا تمام آن را واگذار می‌کند.
انواع کالای صادراتی
همان‌طور که اشاره شد، مراحل صادرات کالا شامل فرآیندهای پیچیده‌ای است که باید از تمام آن‌ها مطلع باشید. در این میان، باید بدانید که کالای صادراتی شما در کدام دسته از انواع کالاهای صادراتی قرار دارد. با توجه به مجوز صدور، انواع کالاهای صادراتی در یکی از سه دسته زیر تعریف می‌شوند:
- کالای مجاز صادراتی: صادرات این نوع کالاها با تکیه بر مقررات صادراتی و قوانین مرتبط با آن، نیازی به اخذ مجوز ندارد.
- کالای مشروط صادراتی: این نوع کالاها فقط با دریافت مجوز از وزارت مربوطه و سازمان‌های دخیل، امکان صادرات دارند.
- کالای ممنوعه صادراتی: نه افراد حقیقی و نه حقوقی، اجازه صادرات برای خروج کالاهای ممنوعه از کشور را ندارند. ممنوع بودن صادرات برای کالاها یا به‌صورت دائم و یا موقت صادر می‌شود.
تحقیقات بازار چیست و اهمیت آن برای صادرات
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، داده‌های به‌دست آمده از تحقیقات بازار و نیازسنجی بازارهای جهانی در تعیین نوع کالای صادراتی و تعیین استراتژی‌های موثر و سودآور نقش دارد. تحقیقات بازار از اصلی‌ترین مراحل صادرات کالا به‌شمار می‌رود که برای دستیابی به اطلاعات ارزشمند و کاربردی باید مولفه‌ها و سنجه‌های زیادی را آنالیز کنید. نرخ ارز، مقررات واردات کشور مقصد، بازخورد خریداران پس از معرفی خدمات و محصولات، عملکرد رقبا، جایگاه محصولات مشابه در بازار خارجی، قوانین صادرات و تعرفه‌ها و… از فاکتورهای مهمی است که به تحقیقات بازار، جهت مثبت و نتیجه‌بخشی می‌دهد. توصیه می‌شود، تحقیق و بررسی بازار جهانی و بازار کشور هدف صادرات را جدی بگیرید؛ چراکه این مزایای شگفت‌انگیز را در اختیارتان قرار می‌دهد:
- ایجاد فرصت‌های جدید
- فراهم کردن بسترهای ارتباطی گسترده و موثر
- کمک به تشخیص نیاز به ارتقاء ویژگی‌های محصولات برای سودآوری بیشتر
- افزایش مهارت و آگاهی شما برای درک شرایط سودآورتر برای صادرات محصولات
- کاهش چشم‌گیر ریسک صادرات
- کمک به انتخاب بهترین و مناسب‌ترین مقصد برای صادرات
بهترین انواع توافق با خریدار برای صادرات کالا
بهترین نوع توافق برای صادرات کالا، تکیه بر قرارداد مشارکت با شرکت‌هایی است که به‌صورت تخصصی در زمینه صادرات و واردات فعالیت دارند. از آنجایی که اغلب تولیدکنندگان، فرصت، آگاهی و از همه مهم‌تر سرمایه کافی برای یافتن بازارهای جهانی را ندارند، ممکن است هیچ وقت فرصت ورود به بازار خارجی را نداشته باشند. این درحالی است که می‌توانید با همکاری قانونی با شرکت‌های مدیریت صادرات، بهترین خریداران را با محصولات خود همراه کرده و از تجربه این شرکت‌ها در انعقاد قراردادهای قابل اطمینان و پیگیری موثر ادامه همکاری بهره ببرید.
سخن پایانی
اگر قصد صادرات کالا به‌صورت فردی و یا با تکیه بر فعالیت‌های شرکت تولیدی خود را دارید، باید با فرآیندهای پیچیده و گسترده‌ای که پیش‌رویتان قرار دارد، آشنا باشید. آگاهی کامل از مراحل صادرات کالا و قوانین داخلی و بین‌المللی مرتبط با آن، از اصلی‌ترین اقداماتی است که باید به‌خوبی انجام دهید. در صورتی که برای تحقیقات بازار و طی کردن مراحل مهم صادرات محصولات و کالاها دچار سردرگمی هستید و در این مسیر به همراهی مطمئن، آگاه و حرفه‌ای نیاز دارید، سامانه دریچه تجارت بهترین حامی شما در این مسیر تا رسیدن به نتایج موفقیت‌آمیز خواهد بود.
سوالات متداول
تاثیر تحقیقات بازار در کدام مراحل صادرات کالا قابل مشاهده است؟
تحقیقات بازار و نیازسنجی بازارهای جهانی در تعیین نوع کالای صادراتی و تعیین استراتژی‌های موثر و سودآور نقش دارد.
صادرات موقت چیست؟
در صادرات موقت، کالا با اهداف موقت از کشور خارج می‌شود و پس از گذشت زمان تعیین شده، کالا مجددا به کشور بازگردانده می‌شود.
صادرات کدام نوع از کالاها به دریافت مجوز نیاز دارد؟
کالای مشروط صادراتی از جمله کالاهای صادراتی هستند که فقط با دریافت مجوز از وزارت مربوطه و سازمان‌های دخیل، امکان صادرات دارند.
