در دنیای تجارت بینالملل، یکی از دغدغههای همیشگی بازرگانان و تولیدکنندگان، نحوه تحویل کالا و تعیین مسئولیتها در مسیر حمل و نقل است. یکی از اصطلاحات پرکاربرد در این زمینه، اینکوترمز deq یا Delivered Ex Quay است که بر تحویل کالا در اسکله مقصد متمرکز بوده و چارچوب مسئولیتهای فروشنده و خریدار را مشخص میکند.
در این مقاله با هدف شفافسازی نقش هر یک از طرفین در قراردادهای DEQ، به بررسی جزئیات تعهدات، نحوه تقسیم هزینه، قوانین حمل و نقل و مزایا و معایب این اینکوترمز میپردازیم. علاوه بر این، بررسی DEQ به بازرگانان کمک میکند تا تصمیمگیریهای دقیقتری در زمینه حمل و نقل، بیمه و هزینههای مرتبط با ترخیص کالا اتخاذ کنند و ریسکهای احتمالی در تجارت جهانی را به حداقل برسانند.
تعریف دقیق deq
اینکوترمز deq یکی از اصطلاحات گروه D در مجموعه اینکوترمز است و معنای آن تحویل کالا روی اسکله در بندر مقصد است. این اصطلاح که مخفف Delivered Ex Quay است، توسط اتاق بازرگانی بینالمللی (ICC) به عنوان یک استاندارد قانونی تعیین شده و چارچوب حقوقی معاملات بینالمللی را مشخص میکند.
طبق DEQ، مسئولیت فروشنده شامل انتقال کالا از کشتی به اسکله، انجام عملیات تخلیه و پرداخت عوارض و هزینههای مرتبط با بارگیری است. پس از انجام این مراحل، کالا روی اسکله به خریدار تحویل داده میشود و از این لحظه به بعد، ریسک و مسئولیتهای مرتبط با کالا به خریدار منتقل میشود. این قاعده تضمین میکند که تحویل کالا با شفافیت کامل انجام شود و هر یک از طرفین درک دقیقی از وظایف و ریسکهای خود داشته باشند.
شرایط استفاده از اینکوترمز deq
شرایط استفاده از اینکوترمز deq در معاملات بینالمللی، چارچوب واضحی برای اجرای مسئولیتها و وظایف هر طرف ارائه میدهد و تنها برای حمل و نقل دریایی یا آبراههای داخلی کاربرد دارد:
- مکان تحویل کالا: در DEQ، نقطه تحویل کالا توسط فروشنده بسیار اهمیت دارد. فروشنده باید کالا را در بندر مشخص شده، به صورت آماده برای تخلیه از کشتی، تحویل دهد. این نقطه دقیقاً تعیینکننده لحظهای است که مسئولیت و ریسک کالا از فروشنده به خریدار منتقل میشود.
- زمان تحویل کالا: زمان تحویل کالا باید طبق توافق قرارداد رعایت شود. رعایت زمان در DEQ اهمیت بالایی دارد، زیرا تأخیر در تحویل میتواند مسئولیتهای قانونی و مالی ایجاد کند.
- انتقال ریسک: ریسک کالا تا زمان تحویل آن روی اسکله به عهده فروشنده است. به محض قرار گرفتن کالا در بندر مقصد و آماده بودن برای تخلیه، مسئولیت و ریسک کالا به خریدار منتقل میشود.
- هزینهها: در DEQ، هزینهها به وضوح بین فروشنده و خریدار تقسیم شده است. فروشنده تمام هزینههای مربوط به تحویل کالا تا اسکله، شامل بستهبندی، بارگیری و تشریفات گمرکی صدور را تقبل میکند. پس از تحویل، خریدار مسئول تمامی هزینههای مرتبط با ورود کالا و حمل آن به مقصد نهایی است.
- بیمه و دیگر مسئولیتها: اینکوترمز DEQ فروشنده را موظف به بیمه کالا نمیکند. مسئولیت بیمه به عهده خریدار است. همچنین ارائه مدارک حمل و نقل، اسناد تحویل و اطلاعرسانی به خریدار بر عهده فروشنده است و سایر تعهدات مرتبط با ورود کالا در مقصد به خریدار واگذار میشود.
وظایف فروشنده در deq چیست؟
تعهدات فروشنده در اینکوترمز deq نقش محوری در روند تحویل کالا به خریدار دارد و شامل مجموعهای از مسئولیتهای دقیق و گسترده است. فروشنده موظف است کالا را مطابق با مشخصات قرارداد آماده کرده و حمل آن تا بندر مقصد را سازماندهی کند.
این تعهدات شامل تهیه و ارائه مدارک لازم برای تحویل، اطلاعرسانی به خریدار درباره زمان رسیدن کشتی، بستهبندی کالا و پرداخت هزینههای مرتبط با تشریفات گمرکی و سایر هزینههای حمل میشود. در چارچوب DEQ، فروشنده مسئول است که کالا را به صورت تخلیه نشده روی اسکله مقصد تحویل دهد و مجوزهای لازم برای ورود و جابجایی کالا را فراهم کند.
- آمادهسازی کالا بر اساس قرارداد: فروشنده موظف است کالاها را دقیقاً مطابق با شرایط و مشخصات قرارداد فروش آماده و تامین کند تا برای حمل و تحویل در وضعیت مناسب قرار داشته باشند.
- دریافت مجوزها و انجام تشریفات گمرکی: تمامی مجوزها، اجازهنامهها و مراحل گمرکی مورد نیاز برای صدور کالا تا بندر مقصد، بر عهده فروشنده است و باید پیش از تحویل کالا تکمیل شوند.
- تنظیم قرارداد حمل و نقل: فروشنده مسئول تنظیم قرارداد حمل کالا با شرکت حمل و نقل منتخب است تا کالا به اسکله مقصد منتقل شود، اما مسئولیت بیمه کالا بر عهده فروشنده نیست و در صورت نیاز باید جداگانه توافق شود.
- تحویل کالا در محل مشخص: فروشنده موظف است کالاها را در زمان و مکان تعیینشده در قرارداد، روی اسکله یا بارانداز مقصد، آماده تحویل به خریدار کند و انتقال ریسک در همان نقطه انجام میگیرد.
- انتقال ریسک: تا زمان تحویل کالا روی اسکله مقصد، مسئولیت هرگونه خسارت یا آسیب احتمالی بر عهده فروشنده است و پس از تحویل، خطرات به خریدار منتقل میشود.
- تقسیم هزینهها: فروشنده موظف است تمامی هزینههای مرتبط با کالا تا زمان تحویل روی اسکله، شامل هزینههای حمل، بستهبندی، علامتگذاری، تشریفات گمرکی، عوارض و مالیاتها را پرداخت کند.
- اطلاعرسانی به خریدار: فروشنده باید خریدار را از زمان تقریبی ورود کشتی و هر اطلاعات ضروری مرتبط با تحویل کالا مطلع سازد.
- تهیه اسناد تحویل: فروشنده مسئول آمادهسازی و ارائه مدارک تحویل، بارنامه یا پیام الکترونیکی معادل آن به خریدار است تا انتقال قانونی کالا تثبیت شود.
- پرداخت هزینههای بستهبندی و علامتگذاری: هزینههای بررسی، بستهبندی و علامتگذاری کالاها بر عهده فروشنده است تا کالا برای تحویل آماده باشد.
- اجرای سایر تعهدات قراردادی: هر تعهد دیگری که در قرارداد فروش ذکر شده باشد، باید توسط فروشنده به طور کامل انجام شود.
وظایف خریدار در deq چیست؟
در اینکوترمز deq پس از آنکه کالا توسط فروشنده روی اسکله بندر مقصد تحویل داده شد، تمامی مسئولیتها و ریسکهای مرتبط با کالا به خریدار منتقل میشود. خریدار موظف است کلیه هزینههای مربوط به ترخیص نهایی کالا را پرداخت کند، از جمله عوارض گمرکی، مالیاتها و سایر هزینههای وارداتی.
علاوه بر این، ترتیب حمل و نقل کالا از اسکله به مقصد نهایی بر عهده خریدار است و تمامی هزینهها و خطرات مرتبط با این مرحله نیز به او واگذار میشود. به عبارت دیگر، پس از تحویل روی اسکله، خریدار تمام امور لجستیکی، مالی و قانونی مرتبط با ورود کالا و رساندن آن به مقصد نهایی را مدیریت و متحمل میشود.
- پرداخت بهای کالا: خریدار موظف است مبلغ توافق شده برای کالا را مطابق قرارداد به فروشنده پرداخت کند.
- اخذ مجوزها و انجام تشریفات گمرکی: تمامی مراحل مربوط به دریافت مجوزها، اجازهنامهها و تشریفات گمرکی جهت ورود کالا به کشور مقصد بر عهده خریدار است.
- تنظیم قرارداد حمل و نقل: خریدار مسئول انعقاد قرارداد حمل کالا با شرکت حمل و نقل منتخب خود است. لازم به ذکر است که بیمه کالا همچنان بر عهده فروشنده باقی میماند.
- تحویل گرفتن کالا: خریدار باید کالا را در زمان و مکان مشخص شده در قرارداد از فروشنده تحویل بگیرد و مسئولیت ریسک و هزینههای پس از تحویل به عهده او خواهد بود.
- پذیرش ریسک کالا: از لحظهای که کالا توسط فروشنده تحویل داده شد، هرگونه خطر یا آسیب احتمالی به کالا بر عهده خریدار خواهد بود.
- تسویه هزینهها و مخارج واردات: تمامی هزینهها و مخارج مربوط به ورود کالا به کشور مقصد، شامل عوارض، مالیاتها و سایر هزینههای مرتبط، باید توسط خریدار پرداخت شود.
- اطلاعرسانی به فروشنده: در صورتی که تعیین زمان تحویل کالا در بندر مقصد به خریدار واگذار شده باشد، وی موظف است زمان دقیق تحویل را به فروشنده اطلاع دهد.
- دریافت اسناد حمل و تحویل: خریدار باید اسناد تحویل، سند حمل و نقل یا پیامهای الکترونیکی معادل آنها را از فروشنده دریافت کند تا فرآیند ترخیص و دریافت کالا امکانپذیر باشد.
- پرداخت هزینههای بازرسی پیش از حمل: هزینههای مربوط به بررسی و بازرسی کالا قبل از حمل به مقصد بر عهده خریدار است.
- انجام سایر تعهدات مرتبط: هرگونه هزینه یا مخارجی که فروشنده برای تهیه اسناد یا پیامهای الکترونیکی متحمل شده است، باید توسط خریدار تسویه شود.
نحوه تقسیم هزینه در deq
در اینکوترمز deq، مسئولیت پرداخت هزینهها بر اساس مرحله تحویل کالا تقسیم میشود. فروشنده تا زمان رساندن کالا به اسکله مقصد موظف به پرداخت تمام مخارج مربوط به کالا است، شامل بستهبندی، بارگیری، حمل تا بندر و تشریفات گمرکی اولیه.
پس از تحویل کالا روی اسکله، خریدار مسئولیت پرداخت تمام هزینههای پس از تحویل را بر عهده دارد. این هزینهها شامل حمل و نقل از اسکله به مقصد نهایی، انبارداری، تخلیه و سایر مخارج مرتبط با ورود کالا میشود.
نحوه تقسیم ریسک و بیمه در deq چگونه است؟
در DEQ، فروشنده هیچ تعهدی در قبال تنظیم قرارداد بیمه ندارد. مسئولیت او محدود به حفظ سلامت کالا تا زمان تحویل روی اسکله مقصد است، یعنی هرگونه آسیب یا خسارت پیش از تحویل، بر عهده فروشنده خواهد بود.
پس از تحویل کالا روی اسکله، تمامی ریسکها و خطرات احتمالی به خریدار منتقل میشود. خریدار موظف است کالا را در زمان تعیین شده تحویل بگیرد و در صورت غیبت یا عدم هماهنگی، هرگونه خسارت یا آسیب وارده به کالا بر عهده خودش خواهد بود. به این ترتیب، اینکوترمز deq انتقال ریسک را کاملاً شفاف مشخص میکند و مرز مسئولیتها بین فروشنده و خریدار با وضوح تعریف شده است.
قوانین حمل و نقل کالا در deq چیست؟
در چارچوب DEQ، فروشنده مسئول است تا قرارداد حمل کالا را تا رسیدن به بندر مقصد ترتیب دهد و تمامی هزینههای مربوط به آن را پرداخت کند. اگر اسکله مشخصی تعیین نشده باشد، فروشنده میتواند خود تصمیم بگیرد که کدام بندر برای تحویل مناسب است. نقطه تحویل در این قاعده دقیقا همان محلی است که کالا پس از تخلیه از کشتی در اسکله قرار میگیرد. از لحظه قرار گرفتن کالا در این نقطه، مسئولیت و ریسک هر گونه آسیب، خسارت یا ضرر بر عهده خریدار خواهد بود.
تشریفات گمرکی در deq چگونه است؟
بر اساس اینکوترمز deq، فروشنده موظف است تمامی مجوزها و مدارک لازم برای صدور کالا را تهیه کند و در صورت نیاز، مراحل گمرکی مرتبط با ارسال کالا را نیز انجام دهد. این اقدامات شامل دریافت اجازهنامهها، پرداخت عوارض و رعایت مقررات صادراتی است.
از طرف دیگر، خریدار مسئول انجام تشریفات گمرکی در مقصد است و تمامی هزینههای مربوط به واردات کالا، از جمله عوارض، مالیاتها و سایر مخارج مرتبط با ورود کالا به کشور خود، بر عهده او خواهد بود. این تقسیم دقیق وظایف باعث شفافیت در معامله و جلوگیری از مشکلات قانونی و مالی در فرآیند حمل و نقل بینالمللی میشود.
اصول تنظیم قرارداد deq
هنگام استفاده از اینکوترمز deq، اگر طرفین معامله بخواهند که بخشی یا تمام هزینههای مرتبط با ورود کالا بر عهده فروشنده باشد، ضروری است که این موضوع به صورت شفاف و دقیق در قرارداد فروش ذکر شود. DEQ زمانی کاربرد دارد که کالا از طریق حمل و نقل دریایی، مسیرهای آبی داخلی یا سیستم حمل و نقل ترکیبی به بندر مقصد منتقل شده و به شکل آماده برای تخلیه از کشتی، روی اسکله یا بارانداز تحویل داده شود.
مدارک مورد نیاز برای فروشنده و خریدار در deq
به طور کلی در قراردادهای مبتنی بر DEQ، فروشنده مسئول ارائه مدارکی است که نشاندهنده مالکیت کالا و انجام تشریفات گمرکی اولیه باشد، از جمله اسناد حمل و نقل، مدارک تحویل و غیره. از سوی دیگر، خریدار معمولاً نیاز دارد مدارکی مرتبط با مجوزها و تشریفات ورود کالا، پرداخت عوارض و مالیاتها و اسناد مرتبط با حمل و نقل داخلی پس از اسکله را در اختیار داشته باشد تا بتواند کالا را به مقصد نهایی منتقل و تعهدات خود را به طور کامل اجرا کند.
مزایا و معایب اینکوترمز deq
از مزایا و معایب اینکوترمز deq برای فروشنده و خریدار میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
مزایای DEQ:
- شفافیت در مسئولیتها و هزینهها: در اینکوترمز deq، محدوده مسئولیت فروشنده تا لحظه تخلیه کالا در اسکله مقصد مشخص است و خریدار دقیقاً میداند چه تعهداتی بر عهده فروشنده است.
- کاهش ریسک فروشنده: تا زمان تحویل کالا روی اسکله، ریسک مرتبط با حمل و نقل بر عهده فروشنده است و پس از آن به خریدار منتقل میشود، بنابراین مدیریت ریسک برای فروشنده سادهتر است.
- سهولت در تجارت بینالمللی: با تعیین دقیق نقطه تحویل و مسئولیتها، فرآیند معاملات بینالمللی شفافتر و سازمانیافتهتر میشود.
- پوشش قانونی معتبر: DEQ به عنوان استاندارد بینالمللی شناخته میشود و در صورت بروز اختلاف، میتواند مرجع قانونی قابل اعتمادی باشد.
معایب DEQ:
- افزایش مسئولیت خریدار: پس از تحویل کالا روی اسکله، تمامی هزینهها و ریسکها به خریدار منتقل میشود، از جمله ترخیص گمرک و پرداخت عوارض که برای خریداران کمتجربه میتواند چالشبرانگیز باشد.
- احتمال اختلاف در ترخیص کالا: مشکلات احتمالی در مراحل گمرکی ممکن است باعث بروز اختلاف بین خریدار و فروشنده شود، زیرا محدوده مسئولیتها گاهی مبهم تلقی میشود.
- محدودیت پوشش مسائل حقوقی: اینکوترمز DEQ صرفاً تحویل کالا و مسئولیتهای مرتبط با آن را پوشش میدهد و نمیتواند به تمام جنبههای حقوقی و مالی معامله پاسخ دهد.
سخن پایانی
اینکوترمز deq با تعیین دقیق نقطه تحویل کالا، تقسیم مسئولیتها و هزینهها و مشخص کردن انتقال ریسک، نقش مهمی در تسهیل معاملات بینالمللی ایفا میکند. آگاهی از تعهدات فروشنده و خریدار در این ترم میتواند از بروز اختلافات احتمالی جلوگیری کرده و فرآیند تجارت را شفافتر و کارآمدتر سازد.
برای دسترسی به اطلاعات جامعتر درباره قوانین تجارت بینالملل و سایر اینکوترمزها، مطالعه مقالات تخصصی سامانه دریچه تجارت توصیه میشود. این سامانه میتواند مرجع مطمنی برای بهروزرسانی قوانین، شرایط حمل و نقل و مستندات مرتبط با معاملات بینالمللی باشد.
سوالات متداول
مسئولیت بیمه کالا در اینکوترمز deqبر عهده چه کسی است؟
فروشنده در DEQ موظف به بیمه کالا نیست و این مسئولیت معمولاً به خریدار واگذار میشود. فروشنده تنها مسئولیت کالا تا زمان تحویل روی اسکله و انجام تشریفات گمرکی مربوط به صدور را دارد.
آیا میتوان در قرارداد DEQ، مسئولیت ترخیص گمرکی را به فروشنده سپرد؟
در صورتی که طرفین قرارداد بخواهند، میتوان این مسئولیت را به فروشنده محول کرد، اما باید به طور واضح و صریح در قرارداد فروش ذکر شود.
هزینهها در DEQ چگونه تقسیم میشوند؟
فروشنده تمام هزینههای مرتبط با تحویل کالا تا اسکله مقصد، از جمله بستهبندی، بارگیری و تشریفات گمرکی صدور را پرداخت میکند. پس از تحویل، خریدار مسئول پرداخت هزینههای واردات، ترخیص گمرکی و حمل کالا از اسکله به مقصد نهایی است.
