اینکوترمز CPT چیست؟ شرایط استفاده و تشریفات گمرکی

cpt چیست؟ این اصطلاح در واقع به یکی از قواعد و شرایط مهم اینکوترمز در حمل‌ونقل بین‌المللی کالا اشاره دارد. اینکوترمز cpt با دستورالعمل‌ها و مقررات خاص خود، به تعیین مسئولیت‌ها و همچنین تسهیل فرآیندهای مختلفی که با حمل‌ونقل کالا در تجارت بین‌المللی در ارتباط است، می‌پردازد. تعیین تعهدات طرفین، مشخص کردن نحوه تقسیم هزینه‌ها و ریسک‌ها و شرایط تحویل کالا، تنها گوشه‌هایی از قواعد cpt به‌شمار می‌رود؛ بنابراین برای آشنایی کامل با اصول عقد قرارداد با تکیه بر روش cpt، با ادامه مطلب همراه شوید.

شرایط استفاده از اینکوترمز cpt برای طرفین معامله

در پاسخ به سوال cpt چیست، باید بگوییم که این اصطلاح پرکاربرد درباره یکی از معروف‌ترین و اصلی‌ترین قواعد در تجارت بین‌المللی، سخن می‌گوید. قاعده cpt به این موضوع مهم اشاره دارد که فروشندگان کالا وظایف مهمی از جمله تحویل کالا به خریدار و همچنین پرداخت هزینه‌های آن را برعهده دارند. در این میان، انجام تشریفات صادرات که شامل ترخیص کالای صادراتی از کشور مبدا می‌شود و مسئولیت ریسک نیز با فروشندگان کالا است. تمام این مسئولیت‌ها از زمان تحویل کالا به حامل خریدار یا همان شرکت حمل‌کننده کالا، به خریدار منتقل خواهد شد. به این معنی که، خریدار پس از تحویل کالا، باید مسئولیت پرداخت هزینه‌ها، مسئولیت ریسک، تشریفات ترخیص واردات، هزینه‌های گمرکی و … را برعهده بگیرد. به‌طور کلی، اینکوترمز cpt به‌طور قابل‌توجهی در شفاف‌سازی مسئولیت‌ها و پیشگیری از ابهامات و اختلاط وظایف طرفین، تاثیر دارد.

وظایف فروشنده در cpt چیست؟

نوبت آن رسیده است که با پاسخ روشنی از سوال وظایف فروشندگان در روش cpt چیست، آشنا شوید. در تجارت بین‌المللی و به‌منظور جابجایی و انتقال کالا، چه در جایگاه فروشنده و چه خریدار، باید از وظایف و مسئولیت‌های خود آگاه باشید. اصلی‌ترین وظایفی که مطابق با قاعده cpt برعهده فروشندگان کالا است، به شرح زیر است:

• ارائه اظهارنامه کالا به محل گمرک کشور مبدا
• حمل کالای صادراتی و انتقال آن به بندر مبدا
• تخلیه محموله صادراتی در بندر مبدا
• بارگیری کالا در کشتی تعیین شده توسط خریدار
• حمل کالا به سمت بندر مقصد
• تخلیه محموله در بندر مقصد
• انتقال بار به نقطه دقیق و تعیین شده توسط خریدار

در کنار موارد ذکرشده درباره تعهدات فروشنده در قواعد cpt، فروشندگان موظف به تهیه مدارک لازم و اسنادی که باید به‌منظور ترخیص کالا به گمرک ارائه شود نیز هستند.

وظایف خریدار در cpt چیست؟

اصلی‌ترین و ابتدایی‌ترین تعهد خریدار در قاعده cpt این است که هزینه‌های مرتبط با خرید کالا را به فروشنده پرداخت کند. حالا بهتر است در پاسخ به سوال مسئولیت‌های خریدار در روش cpt چیست، با دیگر وظایف آن‌ها آشنا شوید، از جمله:

• پرداخت هزینه‌های پوشش بیمه‌ای کالا
• انجام تشریفات گمرکی در مقصد به‌ویژه ترخیص کالا
• پرداخت هزینه‌های گمرک مانند عوارض و مالیات در کشور مقصد
• تقبل مسئولیت‌های ریسک و هزینه‌های آن پس از تحویل کالا

نحوه تقسیم هزینه در cpt

در اینکوترمز cpt، درباره تقسیم هزینه‌ها نیز دستورالعمل‌هایی آورده شده است تا به این شکل بهترین تعامل تجاری میان خریداران و فروشندگان در بستر بین‌المللی صورت گیرد. اگر این سوال که روش تقسیم هزینه‌ها و پرداخت آن در روش cpt چیست، ذهن شما را به خود درگیر کرده است، بهتر است موارد زیر را به‌خاطر بسپارید:

• هزینه‌هایی که باید برای تامین کالا پرداخت شود تا زمانی که محموله به خریدار تحویل داده نشده است.
• هزینه‌هایی که برای حمل و جابجایی کالا تا تحویل آن به خریدار لازم است، مانند هزینه‌های تامین ایمنی، حمل و بارگیری کالا
• در صورتی که در قرارداد cpt قید شده باشد که هزینه تخلیه کالا را باید فروشنده پرداخت کند، نباید منتظر پرداخت آن توسط خریدار باشید.
• قرارداد cpt برای حمل کالاها این قاعده را دارد که هزینه ترانزیت کالا برای عبور از کشورهای بین مسیر را باید فروشنده پرداخت کند.
• هزینه‌های لازم برای دریافت سند تحویل کالا و دیگر مدارک مرتبط با حمل کالا با فروشنده کالای صادراتی است.
• هزینه‌هایی چون مالیات و عوارض گمرکی که برای انجام تشریفات در گمرک کشور مبدا لازم است، با فروشنده کالا است.

نحوه تقسیم ریسک و بیمه در cpt چگونه است؟

تقسیم ریسک در اینکوترمز cpt به این معنی است که تا پیش از تحویل کالا به خریدار، تمام مسئولیت‌ها و هزینه‌های مرتبط با مشکلات احتمالی مانند آسیب به کالاها و یا گم شدن محموله، با فروشنده است؛ اما پس از آنکه محموله در سلامت کامل به خریدار تحویل داده شود، مسئولیت ریسک آن نیز به او منتقل خواهد شد. به‌عبارت دیگر، فروشنده باید محموله را به‌طور کاملا سالم و در تعداد و وزن توافق شده به خریدار تحویل دهد؛ اما اگر در این میان آسیبی به بار برسد باید فروشنده مسئولیت جبران آن را تقبل کند. این درحالی است که پس از تحویل صحیح بار با حامل، ریسک آن از دوش فروشنده برداشته می‌شود.

همچنین، فروشنده برای بیمه کردن کالای صادراتی هیچ تعهد اجباری به خریدار ندارد؛ بنابراین اگر خریدار بخواهد کالای خود را بیمه کند، باید هزینه‌های آن را نیز به‌تنهایی تقبل کند. لازم به ذکر است که برای تنظیم قرارداد بیمه به اطلاعات دقیقی مانند ریسک و ارزش کالا نیاز است که باید فروشنده در اختیار خریدار قرار دهد.

شرایط انجام بازرسی در cpt

از دیگر موضوعاتی که شما را به پاسخ کاملی از سوال cpt چیست، می‌رساند با مسئولیت‌های طرفین در خصوص انجام بازرسی کالا مرتبط می‌شود. شرایط بازرسی کالا در قاعده cpt به‌گونه‌ای است که تمام مسئولیت‌های آن را برعهده فروشنده کالای صادراتی گذاشته است؛ به این معنی که تمام اقدامات و هزینه‌هایی که برای بازرسی کالا، بسته‌بندی اصولی بار و برچسب‌گذاری استاندارد آن‌ها نیاز است، را باید فروشنده کالا انجام دهد.

محل تحویل کالا در cpt و شرایط حمل

از دیگر موارد مهمی که در اینکوترمز cpt به‌طور دقیق به آن پرداخته شده است، تعیین محل تحویل کالا است. مشخص کردن مکان تحویل بار به توافق طرفین نیاز دارد و تاکید زیادی بر لزوم درج آن در متن قرارداد cpt شده است. در روند حمل‌ونقل کالا مطابق با قواعد cpt، تعیین دو منطقه از اهمیت بسیار ویژه‌ای برخوردار است، از جمله:

• مکانی که قرار است که در آنجا تحویل بار صورت گیرد؛ چراکه در این محل انتقال مسئولیت ریسک نیز رخ می‌دهد.
• مکانی که تحت‌عنوان مقصد نهایی برای کالا درنظر گرفته شده است؛ زیرا فروشنده مطابق با قرارداد حمل‌ونقل تا مقصد تعریف شده وظایفی برعهده دارد.

اصول قرارداد cpt چیست؟

نحوه تنظیم قرارداد با تکیه بر روش اینکوترمز cpt از مهم‌ترین مواردی است که به تسهیل روند تجارت جهانی کمک قابل توجهی می‌کند. در پاسخ به سوال اصول قرارداد در روش cpt چیست، باید به تنظیم صحیح و درج دقیق موضوعات زیر در متن قرارداد توجه داشته باشید:

1. محل تحویل کالا را به‌طور دقیق تعیین کنید:
در متن قرارداد باید مشخص شود که فروشنده وظیفه حمل کالا تا کدام نقطه و منطقه را دارد. این مکان می‌تواند طبق توافق طرفین فرودگاه، بندر و یا هر نقطه دیگری باشد؛ اما در نهایت مشخص می‌کند که در این محل، فروشنده محموله را به واسط خریدار تحویل می‌دهد.

2. مسئولیت‌های فروشنده و وظایف خریدار را به‌طور کامل توضییح دهید:
درست است که در قاعده cpt به تعیین مسئولیت‌های طرفین پرداخته شده است؛ اما این وظایف باید با جزئیات زیاد در متن قرارداد نیز آورده شود. اگر در این زمینه سهل‌انگاری کنید، بدون شک دچار ابهامات و سوء‌تفاهمات در انجام وظایف و پیگیری‌های لازم خواهید شد.

3. شرایط حمل‌ونقل کالا و مسئول حمل‌کننده را مشخص کنید:
توافقات صورت گرفته در زمینه روش‌های حمل‌ونقل مانند هوایی، دریایی یا جاده‌ای و شرایط مرتبط با آن را در قرارداد ذکر کنید. همچنین باید چگونگی انتخاب حمل‌کننده(حامل خریدار) نیز به‌وضوح در متن قرارداد شرح داده شود.

4. شرایط بیمه کالا را در قرارداد cpt ذکر کنید:
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، مسئولیت پوشش بیمه کالا در قاعده cpt به‌طور کامل با خریدار است؛ با این حال نباید درج شرایط و نحوه بیمه‌نامه کالا را در قرارداد نادیده بگیرید.

5. به مدارک و مستندات لازم اشاره کنید:
توصیه می‌شود بخشی از قرارداد را به بررسی مسئولیت‌های طرفین در تهیه مدارک مهمی چون فاکتورها، بارنامه، مجوزها و… اختصاص دهید. لازم به ذکر است که این مدارک برای انتقال و ترخیص کالا مهم هستند؛ به‌همین دلیل باید مسئول تهیه آن‌ها نیز مشخص شود.

6. تاریخ‌های مهم را درنظر بگیرید:
برای جلوگیری از هرگونه ابهام و بروز مشکلات احتمالی، باید زمان‌بندی تمام اقدامات را به‌روشنی در قرارداد درج کنید. مدت زمانی که برای حمل‌ونقل کالا نیاز است، زمان دقیق تحویل کالا و همچنین بازه زمانی ضروری برای پرداخت هزینه‌ها از مواردی است که باید به‌صورت دقیق مشخص شود.

مدارک ضروری برای فروشنده و خریدار در cpt چیست؟

در پاسخ به سوال اینکوترمز cpt چیست، باید به جنبه‌های مختلفی از این قاعده بین‌المللی پرداخته شود. یکی از این موضوعات کلیدی درباره وظایف طرفین در تهیه مدارک ضروری و تحویل آن به طرف مقابل(در صورت لزوم) اشاره دارد. در این میان، فروشنده کالای صادراتی باید با پیگیری خود و پرداخت هزینه‌های لازم، این اسناد حمل‌ونقل کالا را با توجه به نوع روش حمل‌ونقل، تهیه کرده و به خریدار کالا ارائه کند:

• بارنامه دریایى که قابل انتقال است.
• راهنامه دریایى که غیرقابل انتقال است.
• سند حمل‌و‌نقل که برای انتقال از طریق آبراه داخلی نیاز است.
• راهنامه هوایی
• سند حمل‌و‌نقل که برای انتقال از طریق راه‌آهن نیاز است.
• سند حمل‌و‌نقل جاده‌اى
• سند حمل‌و‌نقل مرکب

در مقابل، خریدار نیز این وظیفه مهم را برعهده دارد که پس از دریافت مدارک از سوی فروشنده، آن‌ها را به‌خوبی بررسی کرده و درصورت مطابقت آن با قرارداد cpt، مدارک را تائید و قبول کند.

تشریفات گمرکی cpt چگونه است؟

در اینکوترمز cpt، فروشنده باید در گمرک کشور مبدا برای ترخیص کالا اقدام کند؛ به این معنی که انجام تشریفات گمرکی برای کالای صادراتی از جمله وظایف فروشنده محسوب می‌شود. در مقابل نیز، خریدار باید تمام مسئولیت‌های مرتبط با تشریفات گمرکی برای ترخیص کالای وارداتی در کشور مقصد را برعهده بگیرد. به‌همین دلیل است که تعیین محل دقیق برای تحویل محموله و همچنین منطقه‌ای که به‌عنوان مقصد کالا به‌شمار می‌رود، در قرارداد cpt مهم تلقی می‌شود.

شرایط بارنامه در cpt

در بررسی کامل پاسخ سوال cpt چیست، نوبت آن رسیده است که نگاهی به شرایط بارنامه و نکات مهمی که باید به‌طور دقیق در آن درج شود، بیندازیم. باید بدانید که بارنامه از اسناد مهم و کلیدی در حمل‌ونقل بین‌المللی کالا است و مطابق با قاعده cpt، این سند مهم باید توسط حامل خریدار صادر شود. به‌عبارت دیگر، بارنامه مشخص می‌کند که فروشنده محموله را به حامل خریدار طبق توافقات و وظایف تعیین شده، تحویل داده است. اطلاعات و شرایط مهمی که باید حتما در بارنامه کالا قید شود، به شرح زیر است:

• اطلاعات کامل و دقیقی از مشخصات گیرنده و فرستنده کالا
• توصیف مشخصات و ویژگی‌های کالا
• محل دقیق تحویل کالا
• مقصد نهایی
• تاریخ تحویل محموله به حامل خریدار
• اطلاعات لازم برای ارتباط با حامل خریدار

تفاوت های cpt و cif چیست؟

در پاسخ به سوال cpt چیست، باید به بررسی تفاوت‌های اینکوترمز cpt با اینکوترمز cif نیز بپردازیم. اصلی‌ترین تفاوت این دو قاعده مهم برای حمل‌ونقل بین‌المللی کالا به این شرح است:

تفاوت از نظر مسئولیت فروشنده و وظایف خریدار:
اینکوترمز cpt مشخص کرده است که فروشنده باید تمام هزینه‌های مرتبط با حمل‌ونقل کالای صادراتی را تا مقصد مشخص شده پرداخت کند؛ اما از زمان تحویل محموله، مسئولیت ریسک با خریدار است. به‌عبارت دیگر، پوشش تمام هزینه‌ها تا مقصد با فروشنده است و مسئولیت ریسک از زمان تحویل محموله با خریدار خواهد بود.

اینکوترمز cif نشان می‌دهد که فروشنده باید در کنار هزینه‌های حمل کالا، ریسک و بیمه آن را نیز تقبل کند؛ اما پس از آنکه در بندر مقصد کالا به حامل تحویل داده می‌شود، هزینه‌ها، بیمه و ریسک نیز به خریدار منتقل خواهد شد.

تفاوت از نظر مسئولیت بیمه کالا:
فروشنده کالای صادراتی مطابق با قاعده cpt هیچ الزامی برای انجام پوشش بیمه‌ای برای کالا ندارد؛ چراکه این مسئولیت برای خریدار تعریف شده است. درحالی که در قاعده cif، فروشندگان باید تا بندر مقصد، کالا را بیمه کنند.

تفاوت از نظر نوع حمل‌ونقل کالا:
در اینکوترمز cpt به تمام روش‌های حمل‌ونقل مانند جاده‌ای، هوایی، دریایی و همچنین ترکیبی از روش‌های حمل کالا پرداخته شده است؛ درحالی که اینکوترمز cif فقط به ارائه دستورالعمل‌هایی برای حمل کالا از مسیر دریایی و یا آبراه‌ها پرداخته است.

تفاوت از نظر مکان تحویل کالا:
در مقررات اینکوترمز cpt، هر نقطه توافق شده می‌تواند به‌عنوان محل تحویل کالا تعریف شود؛ اما در اینکوترمز cif، محل تحویل کالا در بندر کشور مبدا و همچنین برروی عرشه کشتی است.

مزایا و معایب cpt

اینکوترمز cpt به کنترل و نظارت بیشتر فروشنده بر حمل اولیه کالا منجر شده است؛ درحالی که خریدار را موظف به تقبل مسئولیت‌های ریسک پس از تحویل کالا کرده است. تمام دستورالعمل‌های قاعده cpt، مزیت‌ها و معایبی هم برای فروشندگان و هم خریداران ایجاد کرده است که بهتر است از آن‌ها آگاه باشید. اگر به‌دنبال پاسخ سوال مزیت‌ها و معایب cpt چیست، هستید، به اصلی‌ترین آن‌ها اشاره خواهیم کرد، مانند:

1. مزایای قاعده CPT:

• از آنجایی که هزینه‌های حمل‌ونقل کالا تا محل تعیین شده در مقصد با فروشنده است، به‌طور قابل‌توجهی از بروز مشکلات و آسیب کالا در زمان تحویل جلوگیری می‌شود.
• امکان برنامه‌ریزی فرآیند واردات کالا و مدیریت هزینه‌های پیش‌رو برای خریدار وجود دارد؛ چراکه با آگاهی از مسئولیت هزینه‌ها می‌توان بودجه را به‌خوبی مدیریت کرد.
• امکان مدیریت بهینه قرارداد حمل برای فروشنده کالا وجود دارد؛ چراکه مطابق قاعده cpt، فروشنده کنترل زیادی بر هزینه‌های حمل‌ونقل کالای صادراتی دارد.
• خریدار می‌تواند بر مسیر حمل کالا و تعیین نقاط مختلف، کنترل و نظارت بیشتری داشته باشد.

2. معایب قاعده cpt:

• تحت هر شرایطی، پس از تحویل محموله، مسئولیت ریسک با خریدار خواهد بود.
• فروشنده تحت هیچ شرایطی ملزم به بیمه کردن کالا نیست.
• در صورت عدم تعیین دقیق مسئولیت‌ها، مشکلات زیادی در فرآیند حمل‌ونقل کالا مانند آسیب یا تاخیر رخ خواهد داد.

نکات مهم و کلیدی در استفاده از cpt

پیش‌تر به بررسی کامل پاسخ سوال cpt چیست، پرداختیم؛ در این میان، آگاهی از نکات کلیدی هنگام استفاده از قاعده cpt و انعقاد قرارداد حمل کالا مبتنی بر این اصل اینکوترمز خالی از لطف نیست، مانند:

• حتما به تعیین دقیق مقصد تحویل کالا بپردازید.
• در انتخاب حمل‌کننده حتما اعتبار آن‌ها را بررسی کنید؛ به این شکل می‌توانید از حمل بدون آسیب و مشکل محموله تا مقصد مطمئن شوید.
• از آنجایی که خطرات احتمالی حمل کالا پس از تحویل محموله از مسئولیت‌های حامل خریدار خواهد بود، بهتر است با پیش‌بینی ریسک‌های احتمالی از بروز آن‌ها و پرداخت هزینه جبران آسیب‌ها، جلوگیری کنید.
• درست است که در قاعده cpt هیچ الزامی برای استفاده از پوشش بیمه‌ای وجود ندارد؛ اما بهتر است برای اطمینان از جبران خسارات احتمالی، بیمه کردن کالا را جدی بگیرید.
• در صورت عدم شفاف‌سازی درباره هزینه‌های اضافی و احتمالی، باید در انتظار اختلافات مالی و تاخیر در دریافت کالا باشید؛ بنابراین تمام هزینه‌ها و مسئول پرداخت آن را به‌خوبی مشخص کرده و در قرارداد درج کنید.
• در صورتی که اسناد مهم حمل کالا مانند بارنامه، مدارک گمرک، رسید تحویل و… به‌درستی تهیه و تکمیل نشده باشند، ترخیص کالا با مشکلات و تاخیرات قابل‌توجهی روبه‌رو خواهد شد؛ بنابراین در تهیه اسناد کامل و صحیح، دقیق باشید.

سخن پایانی

برای تسهیل تجارت جهانی و انجام فرآیندهای مرتبط با حمل‌ونقل بین‌المللی کالا، قواعد و مقررات متعددی وضع شده است. در این میان، اینکوترمز cpt از پرکاربردترین قواعد بین‌المللی برای حمل کالا در بسترهای مختلفی چون حمل‌ونقل جاده‌ای، هوایی، دریایی و یا ترکیبی از روش‌های مختلف است. به‌همین دلیل در این مطلب به بررسی تمام موضوعاتی که باید در پاسخ به سوال cpt چیست بدانید، پرداختیم. در صورتی که به اطلاعات بیشتر درباره قواعد و دستورالعمل‌های cpt و راهنمایی حرفه‌ای برای عقد قراردادهای تجاری اصولی و موفقیت‌آمیز دارید، می‌توانید به سامانه دریچه تجارت مراجعه کنید.

سوالات متداول

در اینکوترمز cpt فروشنده موظف به بیمه کردن کالای صادراتی است؟

خیر. فروشنده کالای صادراتی مطابق با قاعده cpt هیچ الزامی برای انجام پوشش بیمه‌ای برای کالا ندارد و این مسئولیت برای خریدار تعریف شده است.

بازرسی کالا در قاعده cpt برعهده کیست؟

تمام اقدامات و هزینه‌هایی که برای بازرسی کالا، بسته‌بندی اصولی بار و برچسب‌گذاری استاندارد آن‌ها نیاز است، را باید فروشنده کالا انجام دهد.

چرا در اینکوترمز cpt بر تعیین دقیق محل تحویل بار تاکید زیادی شده است؟

اهمیت مشخص کردن محل دقیق تحویل بار در cpt به این دلیل است که در این محل علاوه بر تحویل محموله، انتقال مسئولیت ریسک نیز رخ می‌دهد.

روش تقسیم ریسک در اینکوترمز cpt چیست؟

تقسیم ریسک در اینکوترمز cpt به این معنی است که تا پیش از تحویل کالا به خریدار، تمام مسئولیت‌ها و هزینه‌های مرتبط با مشکلات احتمالی مانند آسیب به کالاها و یا گم شدن محموله، با فروشنده است؛ اما پس از آنکه محموله در سلامت کامل به خریدار تحویل داده شود، مسئولیت ریسک آن نیز به او منتقل خواهد شد.