مطابق مقررات جاری گمرک، افرادی که قصد دارند بهطور قانونی به فعالیتهای صادراتی یا وارداتی بپردازند، نیاز به دریافت مجوزی به نام «کارت بازرگانی» دارند. این کارت در واقع هویت رسمی آنها در حوزه تجارت بینالملل به شمار میآید.
معمولا اشخاصی مانند بازرگانان، صادرکنندگان، واردکنندگان و تولیدکنندگان حرفهای، متقاضی دریافت این کارت هستند تا با تکیه بر آن، در چهارچوب قانون به فعالیتهای اقتصادی خود بپردازند. این مجوز از طریق اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران صادر میشود.
تا سال ۱۳۹۹، صدور و تمدید این کارت یکی از وظایف اصلی اتاقهای بازرگانی محسوب میشد، اما با تغییر سیاستها، مسئولیتهای مربوط به ثبت درخواست و بررسی مدارک به سامانه جامع تجارت انتقال یافت. با این حال، مرحله نهایی صدور کارت، همچنان از سوی اتاق بازرگانی انجام میشود و تایید نهایی آن در اختیار این نهاد باقی مانده است. این سوال که اتاق بازرگانی چیست؟ مبحثی است که به طور جداگانه به آن پرداخته ایم. در ادامه مقاله درباره مزایا، انواع، همچنین نحوه دریافت این کارت بیشتر صحبت خواهیم کرد.
مزایای کارت بازرگانی
اخذ کارت بازرگانی، دروازه ورود رسمی به دنیای تجارت بینالمللی است و امکانات گستردهای را برای اشخاص حقیقی و حقوقی فراهم میسازد. برخی از اصلیترین مزایای آن عبارتند از:
- فراهم شدن امکان صادرات کالاهای مجاز بهصورت حرفهای و با مجوز قانونی
- دسترسی به خدمات صدور گواهی مبدا جهت خروج رسمی کالا از کشور از طریق اظهارنامههای گمرکی
- واردات کالا از مناطق آزاد تجاری و بهرهمندی از معافیتها و تسهیلات ویژه این مناطق
- مجوز واردات مستقیم کالا از سایر کشورها از مسیر قانونی
- امکان ثبت سفارش و پیگیری فرایند ترخیص کالا از گمرک
- کسب مجوز فعالیت به عنوان حقالعملکار رسمی در امور گمرکی
- امکان شرکت در نمایشگاههای تخصصی داخلی و بینالمللی برای معرفی کالا یا خدمات
- صلاحیت حضور در مزایدهها و مناقصههای رسمی داخل و خارج از کشور
- عضویت رسمی در اتاق بازرگانی و استفاده از خدمات حمایتی و مشاورهای آن
- امکان دریافت ویزای کاری و تجاری از کشورهای مختلف
- تسهیل ارتباط حرفهای با شرکای تجاری و سرمایهگذاران بینالمللی
- دستیابی به اطلاعات تجاری جهانی برای تصمیمگیری بهتر
- قابلیت ثبت چندین برند تجاری به نام دارنده کارت، برخلاف کارت عضویت که تنها یک برند را پشتیبانی میکند
انواع کارت بازرگانی
کارتهای بازرگانی در قالبهای متنوعی صادر میشوند که هر یک متناسب با نیاز فعالان اقتصادی، امکانات و مجوزهای خاصی را ارائه میدهند:
- کارت بازرگانی جامع (تجاری): این نوع کارت، ابزار اصلی فعالیت بازرگانان و شرکتها در حوزه واردات، صادرات و خدمات گمرکی بهشمار میرود و بیشترین کاربرد را در فضای تجارت خارجی دارد.
- کارت ویژه واحدهای تولیدی: شرکتها و بنگاههایی که در زمینه تولید صنعتی فعالیت میکنند، میتوانند از این کارت برای تامین مواد اولیه، تجهیزات موردنیاز خط تولید و همچنین ارسال محصولات خود به بازارهای خارجی بهره ببرند.
- کارت مخصوص حوزههای خدماتی: کسبوکارهایی که در زمینه خاصی از خدمات فعالیت میکنند، با دریافت این نوع کارت مجاز به واردات کالاهایی هستند که مستقیما در چارچوب فعالیت حرفهای آنها قرار دارد.
- کارت موردی: این نوع کارت برای کسانی صادر میشود که تنها قصد دارند در یک نوبت خاص اقدام به واردات یا ترخیص کالا کنند. این کارت ماهیت موقت و محدود داشته و تنها برای یکبار استفاده طراحی شده است.
شرایط دریافت کارت بازرگانی
افراد حقیقی و حقوقی برای دریافت کارت بازرگانی، باید از منظر قانونی و اجرایی، برخی الزامات و پیشنیازهای مشخص را داشته باشند. این الزامات شامل موارد زیر میشود:
- متقاضی باید دستکم ۲۳ سال سن داشته باشد.
- ارائه کارت پایان خدمت یا معافیت برای مردان الزامی است.
- برخورداری از مدرک تحصیلی دیپلم یا بالاتر الزامی خواهد بود.
- محل فعالیت تجاری باید دارای کاربری اداری یا تجاری باشد، چه ملکی باشد و چه اجارهای.
- داشتن دفاتر رسمی ثبت شده و ارائه اظهارنامه ثبت شرکت یا شخص حقیقی بخشی از الزامات است.
- برخورداری از حساب جاری معتبر بانکی به همراه گواهی مبنی بر نداشتن چک برگشتی، الزامی است.
- شاغلان در ارگانهای دولتی، نهادهای وابسته به قوای سهگانه یا وزارتخانهها اجازه دریافت کارت ندارند.
- سابقه ورشکستگی ناشی از سوءمدیریت یا تقلب مانع دریافت این مجوز خواهد بود.
- افرادی که دارای محکومیت مؤثر کیفری هستند، واجد شرایط نیستند.
- ارائه گواهی پرداخت مالیات طبق ماده ۱۸۶ قانون مالیاتهای مستقیم، یکی از شروط اصلی است.
- شرکت در دورههای آموزشی مورد تایید و دریافت گواهی پایان دوره، الزامی است.
- دارا بودن کد اقتصادی معتبر برای پیگیری فعالیتهای تجاری ضروری است.
- همچنین باید از گمرک جمهوری اسلامی ایران، نامهای دریافت شود که در آن عدم بدهی قطعی، یا تعیین تکلیف بدهی گمرکی و نبود سابقه قاچاق و جعل کالا تایید شده باشد.
مدارک مورد نیاز برای دریافت کارت بازرگانی
افراد حقیقی که قصد فعالیت رسمی در حوزه تجارت بینالمللی را دارند، برای دریافت کارت بازرگانی باید مجموعهای از اسناد و مدارک هویتی، مالی و ثبتی را به نهادهای مربوطه ارائه دهند. این مدارک شامل موارد زیر است:
- ارائه اصل کارت ملی به همراه تصویر آن الزامی است.
- دو قطعه عکس جدید پرسنلی با زمینه روشن مورد نیاز است.
- حداقل مدرک تحصیلی باید دیپلم رسمی باشد.
- تکمیل و امضای فرم دال (مخصوص اطلاعات پایه متقاضی)
- گواهی عدم سوءسابقه کیفری از مراجع قضایی کشور
- ارائه کارت پایان خدمت یا معافیت دائم برای متقاضیان مرد
- گواهی رسمی بانک مبنی بر فعال بودن حساب جاری متقاضی و خوشحسابی وی، با مهر و امضای مدیر شعبه
- مدرکی مبنی بر عدم وجود موانع قانونی برای دریافت مجوز بر اساس ماده ۱۸۱ قانون مالیاتهای مستقیم
- ارائه نسخه اصلی اظهارنامه ثبتنام در دفاتر بازرگانی، دارای تاییدیه از اداره ثبت شرکتها
- گواهی پلمپ دفاتر قانونی که توسط اداره ثبت صادر شده باشد.
- ارائه سند مالکیت محل فعالیت تجاری یا اجارهنامه رسمی دارای کد رهگیری
برای اینکه شرکتها و موسسات حقوقی بتوانند مجوز فعالیت تجاری و بازرگانی بینالمللی دریافت کنند، ارائه مدارک زیر ضروری است:
- نسخه اصلی اظهارنامه ثبت در دفاتر بازرگانی به همراه گواهی پلمپ دفاتر رسمی صادر شده توسط اداره ثبت شرکتها
- ارائه مفاصاحساب مالیاتی مطابق با ماده ۱۸۶ قانون مالیاتهای مستقیم که نشاندهنده عدم وجود مانع مالی برای صدور کارت باشد (با معرفی اتاق بازرگانی)
- ارائه گواهی عدم سوءسابقه کیفری که تاریخ صدور آن حداکثر شش ماه قبل باشد (با معرفی اتاق)
- پرداخت مبلغ تمبر قانونی به مبلغ ۱۰ هزار تومان و ارائه فیش پرداخت به حساب مالیات مربوطه
- ارائه شناسه اقتصادی شرکت
- دریافت گواهی از گمرک مبنی بر عدم انجام فعالیتهای قاچاق طبق ماده ۷ قانون امور گمرکی (با معرفی اتاق)
- برای شرکتهای سهامی خاص یا عام، ارائه اصل و کپی اظهارنامه ثبت شرکت و برای شرکتهای با مسئولیت محدود، ارائه اصل و کپی تقاضانامه ثبت به همراه اساسنامه رسمی شرکت
- ارائه اصل و کپی اساسنامه شرکت
- ارائه روزنامه رسمی تاسیس و کلیه آگهیهای تغییرات شرکت که موضوع فعالیت صادرات و واردات در آنها قید شده باشد
- ارائه اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی اعضای شرکت، به همراه عکسهای جدید (حداقل سن ۲۳ سال)
- ارائه مدرک تحصیلی حداقل دیپلم (اصل و کپی)
- ارائه حداقل شش قطعه عکس رنگی ۴×۶، تمام رخ و پشتنویسی شده
- ارائه سند مالکیت رسمی محل شرکت و در صورت اجاره بودن، ارائه قرارداد اجاره با کد رهگیری به نام شرکت
- پرینت کد رهگیری ثبتنام که با فعالیتهای تجاری و رشته کاری شرکت منطبق باشد.
- ارائه فیشهای پرداختی مربوط به اتاق بازرگانی در بانک ملی
- در صورت استفاده از نماینده یا وکیل، ارائه اصل وکالتنامه رسمی الزامی است.
مدارک مورد نیاز برای تمدید کارت بازرگانی
برای انجام فرآیند تمدید کارتهای بازرگانی، متقاضیان حقیقی باید مدارک زیر را به همراه داشته باشند:
- دو برگ تکمیلشده از فرم مخصوص کارت که از سامانه کارت هوشمند بازرگانی (فرم د) قابل دریافت است.
- در صورتی که صفحات کارت قبلی پر شده باشد، ارائه دو قطعه عکس رنگی جدید در اندازه ۶×۴ ضروری است.
- ارائه اصل کارت بازرگانی صادر شده قبلی
- یک قطعه عکس رنگی تمام رخ، ساده، با زمینه سفید و اندازه ۳×۴ یا ۶×۴ از مدیرعامل (اگر شخص حقیقی است، متقاضی) که بدون خط خوردگی و سالم باشد.
- برای تولیدکنندگان و صادرکنندگان پوست و روده، ارائه اصل و پرینت مفاصا حساب بیمه تامین اجتماعی از سامانه کارت هوشمند بازرگانی الزامی است
- ارائه سند مالکیت شش دانگ دفتر کار به نام متقاضی به نشانی ثبتشده در اظهارنامه (اصل و کپی)
- در صورت اجارهای بودن محل کار، ارائه قرارداد رسمی اجارهنامه معتبر با کد رهگیری به نام متقاضی و به نشانی دفتر کار (اصل و کپی)
- اگر سند مالکیت متعلق به فرد دیگری است، همراه با اجاره نامه عادی دارای کد رهگیری به نام متقاضی و به آدرس دفتر کار باشد؛ این اجارهنامه باید با امضای دو شاهد تایید شده باشد.
- گواهی ماده ۱۸۶ قانون مالیاتهای مستقیم که نشاندهنده عدم مانع مالی برای صدور و تمدید کارت در سال جاری است، همراه با کلیه برگهای قطعی و تشخیص مالیاتی از سال ۱۳۷۹ به بعد
- اظهارنامه عملکرد مالیاتی سالهای ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۳ به همراه چهار دوره اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده مربوط به سالهای ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۴ و همچنین اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده دوره اول سال ۱۳۹۵
- در صورت اجاره بودن دفتر کار، ارائه قرارداد اجارهنامه رسمی یا تمدید شده با کد رهگیری الزامی است.
- اگر محل دفتر تغییر کرده باشد، علاوه بر ارائه یک برگ اظهارنامه تغییر آدرس از اداره ثبت شرکتها، ارائه یکی از مدارک مالکیت ذکر شده در بالا ضروری است.
- برای واحدهای تولیدی، ارائه گواهی معتبر تولیدی از وزارتخانه مربوطه لازم است. (صنوف تولیدی که پروانه کسب دارند شامل این مورد نمیشوند)
- ارائه فیش پرداخت حق تمبر که از اداره دارایی دریافت شده باشد.
برای تمدید کارت شرکتها و سازمانها، ارائه مدارک زیر الزامی است:
- اصل کارت بازرگانی قبلی
- دو برگ فرم تکمیلشده کارت (فرم د) که از سامانه هوشمند بازرگانی دریافت و چاپ شده باشد؛ فرم باید به امضای مدیرعامل و مهر شرکت برسد. اگر مدیرعامل تغییر کرده باشد، این فرم باید به تایید دفتر اسناد رسمی (گواهی امضا) نیز برسد.
- اصل و پرینت مفاصا حساب مالیاتی آخرین سال عملکرد شرکت (از سامانه کارت هوشمند بازرگانی) که نشاندهنده عدم مانع برای تمدید کارت به آدرس دفتر مرکزی شرکت باشد؛ همراه با کلیه برگهای قطعی و تشخیص مالیاتی از سال ۱۳۷۹ به بعد
- در صورتی که صفحات کارت بازرگانی قبلی پر شده یا مدیرعامل جدید شده باشد، دو قطعه عکس رنگی جدید در اندازه ۶×۴ (تمام رخ، ساده و بدون حاشیه) ارائه شود
- گواهی ماده ۱۸۶ قانون مالیاتهای مستقیم که نشاندهنده عدم مشکل مالی برای تمدید کارت است (به نشانی مندرج در کارت) همراه با کلیه برگهای قطعی و تشخیص مالیات از سال ۱۳۷۹ تا کنون
- اظهارنامه عملکرد مالیاتی مربوط به سالهای ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۳ همراه با چهار دوره اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده سالهای ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۴ و همچنین اظهارنامه دوره اول مالیات بر ارزش افزوده سال ۱۳۹۵
- در صورت عدم مشمولیت قانون مالیات بر ارزش افزوده، نامه رسمی عدم مشمولیت باید از حوزه مالیاتی مربوطه دریافت شود
- در صورت استیجاری بودن دفتر مرکزی شرکت، ارائه قرارداد اجارهنامه رسمی یا تمدید شده به همراه کد رهگیری ضروری است.
- ارائه کپی روزنامه رسمی شرکت در مورد تغییرات (اگر تغییری در شرکت رخ داده است)
کارت بازرگانی از کجا صادر میشود؟
کارتهای بازرگانی در ایران توسط اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران صادر میشوند و این اتاق مسئول صدور و تمدید کارتهای بازرگانی است. وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز بهعنوان مرجع تایید نهایی این کارتها عمل میکند. متقاضیان دریافت کارت میتوانند به شعب مختلف اتاق بازرگانی در سراسر کشور مراجعه کرده یا بهصورت آنلاین از طریق سامانه یکپارچه کارت بازرگانی هوشمند درخواست خود را ثبت کنند.
نکات مهم در استفاده از کارت بازرگانی
نکات کلیدی درباره استفاده از کارتهای بازرگانی عبارتاند از:
- هر فرد حقیقی یا حقوقی مجاز است فقط یک کارت داشته باشد.
- دارنده کارت اجازه واگذاری یا انتقال کارت به شخص دیگر را ندارد.
- اگر پس از پایان مدت اعتبار کارت، به مدت دو سال کارت تمدید نشود، برای دریافت کارت جدید باید تمام مراحل صدور کارت از ابتدا طی شود و سابقه کارت از زمان صدور جدید محاسبه خواهد شد.
تفاوت کارت بازرگانی با کارت اتاق بازرگانی
کارت بازرگانی و کارت عضویت در اتاق بازرگانی دو مفهوم مجزا اما مرتبط به هم هستند. کارتهای بازرگانی مجوز رسمی برای انجام فعالیتهای صادرات و واردات کالا هستند و به دارنده آن اجازه میدهند در امور تجاری بینالمللی وارد شود.
در مقابل، کارت اتاق بازرگانی نشاندهنده عضویت در اتاق بازرگانی بوده و مزایایی مانند بهرهمندی از خدمات مشاورهای، شبکهسازی تجاری و دسترسی به امکانات اتاق را برای اعضا فراهم میکند. بنابراین، کارت اتاق بازرگانی پیشنیاز و مکمل کارت بازرگانی محسوب میشود، اما هر کدام کارکرد و هدف خاص خود را دارند.
سخن پایانی
کارت بازرگانی بهعنوان مجوزی رسمی، امکان فعالیت قانونی در زمینه صادرات و واردات کالا را برای افراد حقیقی و حقوقی فراهم میکند. تفاوتهای کارت حقیقی و حقوقی عمدتاً در مدارک مورد نیاز، نوع فعالیتهای مجاز و اعتبار بینالمللی آنها است. همچنین، رعایت شرایط و مدارک مشخص برای دریافت و تمدید کارت اهمیت زیادی دارد تا روند فعالیت تجاری بدون مشکل ادامه یابد. از سوی دیگر، کارتهای بازرگانی و عضویت در اتاق بازرگانی دو مقوله مرتبط اما جدا از هم هستند که هر یک مزایای خاص خود را دارند.
برای سهولت در دریافت، تمدید و پیگیری امور مربوط به کارتهای بازرگانی، سامانه دریچه تجارت بهعنوان یک پلتفرم جامع، خدمات متنوعی را به متقاضیان ارائه میدهد و مسیر انجام این فرآیندها را سریعتر و آسانتر کرده است. استفاده از این سامانه میتواند کمک شایانی به فعالان تجاری برای مدیریت بهتر امور بازرگانی کند.
سوالات متداول
کارت بازرگانی چیست و چه کاربردی دارد؟
این کارت مجوزی است که به افراد حقیقی یا حقوقی اجازه میدهد در زمینه صادرات و واردات کالا فعالیت کنند.
چه تفاوتی بین کارت حقیقی و حقوقی وجود دارد؟
کارت حقیقی برای افراد انفرادی صادر میشود و کارت حقوقی برای شرکتها و موسسات. کارت حقوقی در مجامع بینالمللی اعتبار بیشتری دارد و برخی فعالیتها فقط با این کارت مجاز هستند.
آیا میتوان کارت بازرگانی را به شخص دیگری واگذار کرد؟
خیر، دارنده کارت حق انتقال یا واگذاری کارت به دیگران را ندارد.
مدت اعتبار کارت چقدر است و اگر تمدید نشود چه اتفاقی میافتد؟
کارت بازرگانی معمولا یک ساله صادر میشود و در صورت عدم تمدید به مدت دو سال، برای دریافت کارت جدید باید تمام مراحل صدور کارت مجدداً انجام شود.
برای دریافت کارتهای بازرگانی باید به کجا مراجعه کنیم؟
متقاضیان باید به شعب اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی سراسر کشور یا سامانه یکپارچه کارت بازرگانی هوشمند مراجعه کنند.
