اگر از فعالان حوزه تجارت و بازرگانی هستید، حتما نام کالای متروکه به گوشتان خورده است. اگر به‌تازگی وارد دنیای تجارت بین‌الملل شده‌اید، درک مفهوم کالاهای متروکه، می‌تواند قدم بزرگی در این مسیر برایتان باشد. شناخت دقیق این اصطلاحات و قوانین، از بروز مشکلات قانونی و مالی جلوگیری کرده و به تسهیل روند تجارت شما کمک می‌کند. بنابراین، توصیه می‌شود که اطلاعات خود را در مورد کالاهای متروکه در گمرک تقویت کنید و از تجربیات دیگران بهره‌برداری کنید.
کالای متروکه از مفاهیم کلیدی در تجارت بین‌المللی است که هر بازرگانی باید با آن آشنا باشد. این کالاها، اقلامی هستند که به‌نوعی در گمرک رها شده‌اند. آشنایی با قوانین و مقررات مربوط به کالاهای متروکه، برای واردکنندگان و صادرکنندگان ضروری است.
تعریف کالای متروکه
کالای متروکه چیست؟ تمامی کالاهایی که طی مهلت قانونی از گمرک خارج و ترخیص نشده باشند، متروکه هستند. تفاوتی ندارد که کالا وارداتی یا صادراتی باشد. به همین دلیل باید به‌عنوان صادرکننده یا واردکننده تمامی شرایط را در نظر داشته باشید. در غیر این صورت ممکن است کالای شما در دسته کالاهای متروکه گمرک قرار گیرد. در این حالت ترخیص کالای شما از گمرک تبدیل به امری سخت و پیچیده خواهد شد.
چگونه یک محموله، کالای متروکه می‌شود؟
کالاهای وارداتی بعد از حمل و گذر از مرز ایران، وارد گمرک می‌شوند. این کالاها ابتدا باید از اداره گمرک رد شوند. پس از عبور از گمرک صاحب اصلی، آن‌ها را دریافت می‌کند. صاحب کالا یا نماینده قانونی آن، باید برای ترخیص، اسناد و مدارک مورد نیاز را در زمان معین به اداره گمرک تحویل دهد. اگر در زمان معین به اداره گمرک برای ترخیص کالای خود مراجعه نکند، کالای او متروکه خواهد شد.
طبق قانون، هر کالایی شرایط خاصی برای متروکه شدن در گمرک دارد. اما به‌طور کلی در اداره گمرک فرودگاه‌های کشور هر کالای وارداتی که دو ماه از تاریخ صدور اولین قبض انبارش گذشته باشد، کالای متروکه است. بعد از گذر زمان مقرر از متروکه شدن کالا، صاحب کالا می‌تواند به گمرک مراجعه کند و برای ترخیص مهلت جدید بگیرد.
چرا کالاها در گمرک متروکه اعلام می‌شوند؟
دلایل مختلفی برای متروکه شدن کالاها وجود دارند. به‌طور معمول این کالاهای وارداتی به ایران هستند که متروکه می‌شوند. از مهم‌ترین دلایلی که موجب متروکه شدن محموله وارداتی در گمرک ایران می‌شوند، می‌توانیم موارد زیر را نام ببریم:
- کمبود نقدینگی صاحبان بار
- عدم ثبت سفارش کالا و دریافت مجوزهای واردات
- زمان‌بر بودن پروسه‌ی دریافت مجوز استاندارد و بهداشت
- تاخیر در ارسال مدارک لازم برای ترخیص کالا
بعد از گذشت چه زمانی کالا، متروکه است؟
فرایند انبارداری کالاها در گمرک شامل سه مرحله اصلی است: دریافت کالا، تحویل گرفتن آن و همچنین حفاظت و نگهداری از کالا در انبارهای مسقف یا غیرمسقف. بر اساس تاریخ ثبت شده روی قبض انبار واردات، صادرات یا ترانزیت، حداکثر مدت زمانی که کالا می‌تواند در گمرک باقی بماند، چهار ماه است. اگر چهار ماه از توقف کالا در گمرک بگذرد و هیچ اقدامی برای انجام تشریفات گمرکی صورت نگیرد، آن بار به عنوان متروکه شناخته می‌شود. لازم به ذکر است که این مدت چهار ماه برای موسسات تولیدی اعمال نمی‌شود. همچنین، در مورد محموله‌های هوایی، حداکثر زمان متروکه شدن بار در گمرک ۷۰ روز از تاریخ ورود محموله به گمرک است.
کالای متروکه چگونه به فروش می‌رسد؟
پس از گذشتن زمانی که پیش‌تر گفتیم، کالای متروکه را از سه طریق به فروش می‌رسانند:
- مزایده‌ی کتبی بار
- حراج کالا
- خرده فروشی بار در بازار
سازمان جمع‌آوری و فروش املاک تملیکی، کالاهای مذکور را متروکه را جمع‌آوری می‌کند و می‌فروشد. درواقع این سازمان در گمرک مسئول فروش کالاهای متروکه و کالاهای ضبطی است و مسئول فروش تمام بارها است.
جلوگیری از متروکه شدن کالا در گمرک
اولین قدم برای جلوگیری از متروکه شدن کالا در انبار گمرک، دانستن قوانین کالاهای متروکه است. درنتیجه لازم است که قوانین کالاهای متروکه را به‌طور کامل مطالعه کنید. ترخیص کالا از گمرک شامل مراحل مختلفی است، از جمله:
- آماده سازی و ثبت اسناد و مدارک
- محاسبه مبلغ تعرفه گمرکی کالا، حق گمرکی، مالیات و…
عدم آشنایی با این مراحل می‌تواند موجب رخ دادن دردسرهای بزرگی شود. زمان و برنامه‌ریزی دقیق در ترخیص کالا از موارد حیاتی هستند. درواقع این گذر زمان است که یک کالا را تبدیل به کالای متروکه می‌کند.
کالاهایی که تاجران از شرکت‌های خارجی خریداری می‌کنند، پیش از ورود به کشور توسط سازمان گمرک مورد بررسی قرار می‌گیرند. اگر واردکننده هستید، برای ترخیص کالایی از گمرک، احتیاج به مدارک زیر دارید:
- کارت بازرگانی
- کارت حق‌العمل کاری
- و دیگر مجوزهای لازم
تمام مجوزهای لازم را سازمان گمرک ایران صادر می‌کند. اگر مدارک شما شامل نقص باشند، کالای شما را به عنوان کالای متروکه در گمرک ثبت می‌کنند. بنابراین لازم است که نسبت به آماده‌سازی مدارک، دقت، وسواس و توجه کافی را داشته باشید.
اگر کالایی متروکه شود، واردکننده حق اعتراض دارد؟
بله، اگر کالای شما متروکه اعلام شود، می‌توانید نسبت به این موضوع اعتراض کنید. اعتراض کردن نسبت به متروکه شدن کالا نیز مراحلی دارد که شامل موارد زیر می‌شود:
- اعلام اعتراض به ضبط کالای وارداتی از سوی گمرک طی 15 روز با مراجعه به مراجع قضایی و ارائه گواهی.
- مراجعه به مراجع قضایی در محل سکونت صاحب کالا، ظرف 2 ماه از تاریخ ابلاغ صورت‌جلسه ضبط کالا توسط گمرک.
پایان‌بندی
آگاهی از قوانین و مقررات مرتبط با متروکه شدن کالا در گمرک برای هر تاجر و بازرگانی ضروری است. این موضوع نه‌تنها به جلوگیری از بروز مشکلات قانونی و مالی کمک می‌کند، بلکه فرآیند ترخیص کالا را تسهیل می‌نماید. با توجه به شرایط موجود، از جمله دلایل متروکه شدن کالاها و زمان‌بندی‌های خاص، به مدیران کسب‌وکارها اجازه می‌دهد تا تصمیمات بهتری بگیرند. همچنین، رعایت نکات مهم در مراحل واردات و صادرات از جنبه‌های مختلف می‌تواند تاثیر چشمگیری بر موفقیت تجاری شما داشته باشد.
