حمل و نقل ریلی از شیوه‌های حمل و نقل بین‌المللی است که برای یکسری از بارهای خاص می‌توانید از آن استفاده کنید. این شیوه حمل، سرعت پایینی دارد ولی برای حمل بارهایی با وزن بسیار بالا، مناسب‌ترین روش است. هزینه‌های این شیوه نسبت به روش‌های دیگر مناسب‌تر بوده و حجم بیشتری از بار را می‌توانید با آن جابه‌جا کنید.
حمل و نقل ریلی چیست؟
طبیعی است که به جابه‌جا کردن افراد و بارها توسط خطوط راه‌آهن، حمل ریلی می‌گویند. همان‌طور که مشخص است، وسیله نقیله در این شیوه نقل قطار است. حمل ریلی، کاربردهای فراوانی در تجارت و بازرگانی دارد. جابه‌جایی محموله‌ها توسط ریل، بسیار رایج و مقرون به صرفه است. حمل ریلی شیوه محبوب بسیاری از صادرکنندگان و واردکنندگان است. شاید بتوانیم بگوییم که حمل ریلی ایمن‌ترین روش حمل و نقل برای محموله‌ها است.
تاریخچه حمل و نقل ریلی
برای اولین بار یک مهندس مکانیک انگلیسی با نیروی بخار در حرکت لکوموتیو، راه آهن را اختراع کرد. جرج استیونسن همان مهندس مکانیک و مخترع راه‌آهن است. این شخص مدت 15 سال از عمرش را صرف پرداختن به این اختراع کرد.
استیونسن ابتدا با هدف جابه‌جا کردن زغال‌سنگ راه‌آهن را اختراع کرد. اما بعدها متوجه شد که برای جابه‌جایی مسافران نیز این شیوه بسیار مناسب و ایمن است. در نتیجه سال 1825 در لندن اولین سامانه حمل و نقل ریلی را تاسیس کردند.
حمل ریلی در ایران
حمل و نقل ریلی در ایران از گذشته تاکنون دارای مشکلات و چالش‌هایی بوده است. برخی از مسیرها توسط پیمانکاران خارجی ریل‌گذاری شده اما به دلایل مختلف مانند عدم بودجه‌دهی یا کارشکنی، به پایان نرسیده‌اند. برای مثال، راه آهن جلفا- تبریز، بوشهر- برازجان، میرجاوه- زاهدان، رشت- بندر انزلی و محمودآباد- آمل از این دست هستند. در سال ۱۳۰۶، پروژه احداث راه آهن سراسری ایران توسط رضا شاه آغاز شد و پس از ۱۱ سال در سال ۱۳۱۷ افتتاح شد. راه آهن سراسری ایران به عنوان طولانی‌ترین خط ریلی جهان ثبت شد. پل ورسک نیز به عنوان نماد اهمیت این خط در تاریخ ایران شناخته شده است.
انواع حمل ریلی
راه‌آهن‌ها و خطوط ریلی انواع مختلفی دارند که در ادامه این بخش به توضیح هر کدام می‌پردازیم:
مترو
مترو، سیستمی زیرزمینی و درون شهری است. این راه‌آهن به‌طور معمول به خارج از شهرها مربوط نمی‌شود. به همین دلیل این نوع راه‌آهن را تنها برای مسافرها استفاده می‌کنند و با آن بار جابه‌جا نمی‌کنند.
میلک ران
میلک ران را می‌توانید هم برای کالا و هم مسافر استفاده کنید. در این روش قطار طی مسیر، در نقاط مختلف توقف می‌کند.
مونوریل
مونوریل ساده‌ترین روش حمل ریلی است. در این روش قطار تا زمان رسیدن به مقصد روی یک ریل فلزی حرکت می‌کند.
ریل روی زمین
این نوع ریل، ریلی است که به جای حرکت داخل تونل زیرزمینی، روی زمین حرکت می‌کند. ریل روی زمین برای محموله‌هایی که وزن بسیار بالایی دارند، بسیار مناسب است.
قطار باربری
قطار باری همان‌طور که از اسم آن مشخص است، تنها برای محموله‌ها مناسب است. درواقع این نوع قطارها، مختص جابه‌جا کردن بارها هستند.
ریل کابلی
ریل کابلی نوعی از سیستم حمل و نقل است که در آن قطار به یک کابل متصل است. در این حالت قطار اگر در شیب قرار بگیرد، کابل می‌تواند آن را از کوه بالا بکشد.
قطار قایقی
قطار قایقی مسافرها یا بارها را به بندرها می‌رساند. پس از رساندن آن‌ها به بندر، باقی مسیر آن‌هان توسط کشتی‌ها طی می‌شود.
مزایای حمل ریلی
حمل ریلی نسبت به دیگر شیوه‌ها حمل و نقل بین المللی، مزیت‌هایی دارد. در این بخش به توضیح هر کدام از این مزیت‌ها پرداخته‌ایم:
مصرف سوخت پایین
این شیوه حمل نسبت به دیگر شیوه‌ها احتیاج به سوخت کمتری دارد. در نهایت این مورد به کاهش هزینه‌ها می‌انجامد. همین مورد به تنهایی، این شیوه را تبدیل به، به‌صرفه‌ترین روش برای حمل و نقل بار در حجم بالا کرده است.
آلودگی کم
همان‌طور که گفتیم، قطار سوخت کمتری به نسبت دیگر وسایل نقلیه مصرف می‌کند. قطارهای باربری می‌توانند سنگین‌ترین بارها را با کمترین مصرف سوخت به مقصد برسانند.
قابلیت حمل بارهای سنگین
به این مزیت حمل ریلی می‌توانیم ظرفیت بالا بگوییم. ظرفیت بالا به این معنا که کالاهای سنگین و با حجم زیاد را می‌توان توسط حمل ریلی جابه‌جا کرد.
ایمن بودن
این شیوه حمل نسبت به دیگر شیوه‌ها مطمئن‌تر است. از این جهت که حمل کالا توسط قطار ریسک کمتری دارد. چرا که قطار مسیری مشخص را با یک سرعت مطمئن طی می‌کند. همچنین خطراتی مانند ترافیک و تصادف جاده‌ای در این شیوه مطرح نیستند. علاوه بر مواردی که گفتیم، شرایط آب و هوایی کمترین تاثیر را روی قطار می‌گذارند.
برنامه‌ریزی و سازماندهی
درست است که برای تمامی شیوه‌های حمل و نقل می‌توانیم برنامه خاصی انجام دهیم. اما در این روش، پیش‌بینی شرایط واضح و مشخص است. چرا که قطار مسیری تعیین شده را با برنامه‌ریزی قبلی طی می‌کند.
حمل ارزان
حمل توسط راه‌آهن هزینه ثابتی دارد. به این معنا که طی مسیر به‌طور معمول هزینه جانبی به آن افزوده نمی‌شود. علاوه بر آن هنگامی که انرژی کمتری مصرف شود، هزینه‌ها کاهش می‌یابند.
معایب حمل و نقل ریلی
با وجود مزایای متعددی که برای این روش حمل توضیح دادیم، معایبی نیز در رابطه با آن مطرح هستند. طی این بخش به توضیح معایب آن پرداخته‌ایم:
زمان طولانی
نسبت به دیگر روش‌ها، حمل ریلی زمان بیشتری می‌گیرد. اگر کالای شما به زمان حساس است، بهتر است این روش را برای آن انتخاب نکنید.
انعطاف‌پذیر نبودن
عدم انعطاف‌پذیری به این معنا است که شما نمی‌توانید مسیر و زمان‌بندی را در این روش حمل تغییر دهید. درواقع همه چیز به شکلی که از اول مشخص کرده‌اید پیش می‌رود و دست شما برای ایجاد تغییر در برنامه‌ریزی بسته است.
نتیجه‌گیری
طی این مقاله به بررسی اهمیت حمل و نقل ریلی پرداختیم. حمل ریلی به کاهش آلودگی و ترافیک کمک می‌کند. حمل و نقل ریلی شیوه‌ای است که بالاترین امنیت و کمترین ریسک را برای کالا دارد. این شیوه برای حفاظت از محیط زیست بسیار موثر است. اما لازم است توجه داشته باشید این شیوه برای بارهایی که به زمان حساس هستند مناسب نیست.
