بازرسی کالا چیست؟ چرا این امر در تجارت بین‌الملل اهمیت بالایی دارد؟ این موضوع که فروشنده، به تعهدات خود پایبند باشد، همواره موضوعی مهم برای خریداران بوده است. یکی از تعهدات فروشنده، ارسال کالایی است که با قرارداد مطابقت کامل داشته باشد. در بسیاری از مواقع، عده‌ای سودجو، محصولی با کیفیت بسیار پایین برای خریدار ارسال می‌کنند. برای جلوگیری از رخ دادن موارد مذکور طی صادرات و واردات، شرکت‌های مربوط، این امر را برعهده می‌گیرند.
بازرسی کالا چیست؟
بازرسی را طی فرایند خاصی برای هر کالا انجام می‌دهند. همان‌طور که از اسم آن مشخص است، کالای مورد نظر را از لحاظ مختلف مورد بررسی قرار می‌دهند. مواردی که در ادامه طی بررسی کردن یک کالا انجام می‌دهند را در ادامه مورد به مورد گفته‌ایم:
- بازرسی
- نمونه‌برداری
- آزمایش
- اندازه‌گیری
این امر، انواع مختلفی دارد که در ادامه به آن پرداخته‌ایم.
انواع بازرسی کالا
نسبت به زمان، مکان و مرحله بازرسی، انواع آن به شرح زیر هستند:
1. بازرسی قبل از حمل
PSI مخفف Pre Shipment Inspection به معنی بازرسی قبل از حمل است. یکی از روش‌های پرکاربرد است که برای کنترل کیفیت کالا از آن استفاده می‌کنند. طی این روش، شرکت‌های بازرسی، به شکل تصادفی چند عدد از کالاها را بررسی می‌کنند. در این روش، برای اطمینان از انطباق کالا با قرارداد، مدارک خرید، مدارک کنترل کیفی را چک می‌کنند.
همچنین یک بازرسی کلی از کالا به عمل می‌آورند و مشخصات ظاهری آن را چک می‌کنند. از طرفی تعداد و مقدار کالا را نیز مورد بررسی قرار می‌دهند. در پی این موارد بسته‌بندی کالا چک کرده و حین بارگیری آن را زیر نظر دارند. پس از بازرسی کامل، گواهی ترخیص یا گواهی بازرسی کالا را صادر می‌کنند. پیش از حمل بازرسی کردن، برای کالاهایی که بازرسی حین ساخت نداشتند امری بسیار مهم و حساس است.
نحوه بازرسی قبل از حمل
قبل از انجام عملیات بازرسی، بازرس باید نحوه بازرسی و شرایط تحویل کالا را به‌طور کامل بداند. به‌تعریف دیگر، بازرس باید به قرارداد بین تامین‌کننده و مشتری اشراف داشته باشد. الزامات بازرسی در قرارداد به‌وضوح قابل تشخیص هستند. بازرس موظف است که طبق خواسته مشتری بازرسی را انجام دهد.
2. بازرسی حین تولید (حین ساخت)
DPI مخفف During Production Inspection به معنی بازرسی حین تولید کالا است. بازرسی حین تولید زمانی کاربرد دراد که تجهیزات، قطعات و فرایند تولید در کیفیت نهایی کالا تاثیر به‌سزایی داشته باشد. همچنین اگر امکان ارزیابی کالا پس از تولید نباشد نیز این نوع بازرسی کاربردی است. این شیوه برای کالاهایی چون مواد غذایی، لوازم بهداشتی و لوازم آرایشی، تجهیزات پزشکی، ماشین آلات و… محصولاتی که الزامات بسیار سخت‌گیرانه برای ارسال به‌موقع دارند و به شکل مداوم در حال تولید هستند این شیوه بازرسی برایشان مناسب است.
روش بازرسی حین ساخت
حین ساخت بازرسی کردن را از طریق شیوه‌های قدیمی مانند بازدید میدانی با چک‌لیست انجام می‌دهند. همه اطلاعاتی که طی چند روز بازرسی به دست می‌آید و جمع‌آوری می‌شود را به شکل یک گزارش منسجم در می‌آورند. حال باید این گزارش با قرارداد به‌طور کامل همخونی داشته باشد.
3. بازرسی در مبدا
Inspection at the Origin به معنی بازرسی در مبدا، از دیگر روش‌های بازرسی است. بازرسی کردن کالا در مبدا یک روش معمول برای انجام بازرسی محصولات است. شرکت با درخواست خریدار و کشور مقصد بر اساس توافق قبلی، پیش از حمل و نقل محصول را باید بازرسی می کند. این عمل به منظور اطمینان از کیفیت و استانداردهای محصول بوده و برای تایید پروفرما و اصالت فروشنده نیز مفید باشد.
شیوه بازرسی در مبدا
نیروهای شرکت بازرسی، طبق مفاد ذکر شده در قرارداد، کمیت و کیفیت کالا را به دقت بررسی می‌کنند. اگر خریدار مایل باشد، بسته‌بندی، حمل و نقل و بارگیری را نیز به خوبی بررسی می‌کنند. درصورتی‌که مشخصات بسته‌بندی موجود نباشد، شرکت باید، بازرسی در مبدا را طبق استاندارها و عرف انجام دهد. نحوه زمان و مکان بازرسی باید در اسناد به صورت شفاف موجود باشند. در غیر این صورت امکان ترخیص کالا از گمرک وجود ندارد. تمامی مشخصات مورد نظر در سفارش بازرسی در مبدا باید موجود باشد. هر گونه تغییری توسط شرکت ترخیص باید به سرعت به اطلاع شرکت بازرسی برسد.
4. بازرسی در مقصد
Inspection at the Destination به معنی بازرسی در مقصد است. این نوع بازرسی را به دلایل مختلفی انجام می‌دهند که در ادامه هر کدام را نام بردیم:
- تسریع فرایند واردات و ترخیص کالا
- ارائه سریع کالا به مشتری
- عدم توقف خط تولید
- هنگامی‌که بازرسی در مبدا انجام نگرفته باشد.
الزام انجام بازرسی در مقصد
هدف از این بازرسی بیشتر انجام تشریفات گمرکی و دستورالعمل‌های بانکی است. درواقع برای اطمینان از موجود بودن کالا در اسناد تجاری این بازرسی را انجام می‌دهند. بسته به درخواست خریدار، در این نوع از بازرسی را از نظر کمیت و کیفیت بررسی می‌کنند.
5. بازرسی استاندارد اجباری
استاندارد بودن و کیفیت برای کالاهای صادراتی و وارداتی امری بسیار حیاتی است. سازمان ملی استاندارد لیستی از استانداردهای اجباری برای کالاها تهیه می‌کند. شرکت بازرسی موظف به بررسی کیفیت آن‌ها براساس استانداردهای کشور مقصد است. اگر نیاز باشد، آزمایشگاه‌های مورد تایید باید آزمایش‌های لازم را روی کالا انجام دهند. درنهایت این نوع بازرسی گواهینامه COI صادر می‌شود. این بازرسی می‌تواند در کشور مبدا و یا کشور مقصد انجام شود. چنانچه امکان آزمایش در داخل کشور نباشد، از آزمایشگاه‌های خارجی استفاده می‌شود.
6. بازرسی قیمت (تایید ارزش پروفرما)
پروفرما یا پیش فاکتور، یک سند برای تعیین جزئیات خرید و فروش کالا است که توسط فروشنده صادر می‌شود. این سند شامل اطلاعات زیر است:
- نام و نشانی فروشنده و خریدار
- جزئیات کالا مانند نوع، مقدار و تعداد، قیمت واحد و کل کالا
- مدت اعتبار پروفرما
- مبدا کالا
طی روند تایید ارزش پروفرما، بازرسی‌های کامل و لازم را انجام می‌دهند. برای مثال به‌طور حتم بازرس چک می‌کند که پروفرما با کالا به‌طور کامل تطبیق داشته باشد.
7. بازرسی اصالت فروشنده
این بازرسی شامل تأیید هویت و ماهیت فروشنده و بررسی توانایی او در انجام تعهدات است. این بازرسی را معمولا به‌علت الزامات قانونی و نیز قواعد بانک مرکزی انجام می‌دهند. همچنین، انجام بازرسی قیمت و ارزش پروفرما را نیز می‌توانند هم‌زمان با بازرسی اصالت فروشنده انجام دهند. گواهی بازرسی هر دو مورد به صورت هم‌زمان صادر می‌شود. در نهایت، پس از صدور گواهی بازرسی، خریدار آن را به بانک یا موسسه مالی مورد نظر تحویل می‌دهد. سپس با اطمینان خاطر می‌تواند قرارداد با شرکت‌های فروشنده قرارداد ببندد.
گواهی بازرسی کالا چیست؟
گواهی بازرسی کالا یا گواهی سوریانس، از مهمترین اسناد بازرگانی است. گواهی بازرسی، منطبق بودن مشخصات کمی و کیفی کالا را با موارد قرارداد تایید می‌کند. در واردات کالاهای فاسدشدنی، تجهیزات صنعتی و بسیاری از مواد غذایی ارائه دادن این گواهی الزامی است. Certification of Inspection به معنی گواهی بازرسی است. در معاملات بین‌المللی از این عبارت برای نام گواهی استفاده می‌کنند.
وظایف شرکت بازرسی کالا
مهمترین وظایف یک شرکت بازرسی عبارت‌اند از:
- ارزشیابی صلاحیت، هویت و توانایی‌های فروشنده
- بررسی کردن کالا از لحاظ کیفیت و تطبیق آن با سفارش
- بازرسی سال ساخت کالا (بررسی کردن نو بودن یا مستعمل بودن کالا)
- تایید محل تولید و کشور سازنده
- چک کردن بسته‌بندی
- وسیله حمل
شرکت‌های بازرسی موظف هستند که طبق آیین‌نامه تایید صلاحیت تمام وظایف خود را انجام دهند.
زمان ارائه گواهی بازرسی کالا
خیلی از اوقات ارزش کالای مورد معامله بسیار بالا است. بعضی اوقات هم مشتری حساسیت بالایی نشان می‌دهد. طی این شرایط، گواهی مذکور می‌تواند بسیار کارآمد باشد.
نتیجه گیری
بازرسی کالا یک فرایند مهم در تجارت بین‌المللی است. انواع مختلفی از آن وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توانیم به قبل از حمل، حین تولید، در مبدا و بازرسی در مقصد اشاره کنیم. هر کدام از این انواع بازرسی نقش مهمی در اطمینان از کیفیت و انطباق کالا با قرارداد دارند. در نهایت، گواهی بازرسی یا گواهی سوریانس نیز، از مهمترین اسناد بازرگانی در تجارت بین المللی محسوب می‌شود. مهمترین کاربرد آن تایید انطباق کالا با موارد قرارداد است.
