اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران یک موسسه غیرانتفاعی ایرانی است. این موسسه برای ایجاد تعامل و هماهنگی میان صاحبان کسب و کارهای مختلف با نهادهای دولتی تاسیس شده است. اتاق بازرگانی تهران از مهمترین اتاق‌های بازرگانی کشور است که دارای 60 نماینده است. از این 60 نماینده، 40 نماینده را بخش خصوصی و 20 نماینده را بخش دولتی انتخاب می‌کنند. از جمله وظایف این سازمان می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- همکاری با سازمان‌های دولتی یا وابسته به آن
- ارائه مشاوره حین طرح لوایح و مقررات مربوط به بازرگانی
- مدیریت دبیرخانه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی
تاریخچه اتاق بازرگانی ایران
در میانه سده سیزدهم شخصی به نام محمدحسن امین‌الضرب همراه جمعی از بازرگان‌ها اقدام به تشکیل مجلس وکلای تجار ایران کرد. این اشخاص توانستند رضایت ناصرالدین‌شاه را در رابطه با این موضوع جلب کنند. در مردادماه سال 1263 خورشیدی، ناصرالدین‌شاه اساسنامه این مجلس را تصویب کرد. به این مجلس، مجلس تجارت نیز می‌گفتند. مجلس تجارت درواقع دستگاهی اقتصادی با شایستگی حقوقی و شخصیت سیاسی بود.
وزارت اقتصاد ملی در سال 1309 تشکیل شد. محمدعلی فروغی عهده‌دار امور این وزارت‌خانه بود. دهم مهر همان سال در مجلس شورای ملی، لایحه‌ای تصویب شد که اتاق تجارت را زیر پوشش دولت برد. علاوه بر آن در دیگر شهرهای کشور نیز این اتاق را تاسیس کردند. بسته به اهمیت محل، 6 تا 15 نفر را هر سه سال، برای عضویت در این اتاق انتخاب می‌کردند. البته هر سال یک سوم اعضا تجدید می‌شدند. تاجران سه برابر عده لازم را با رای مخفی انتخاب می‌کردند. در نهایت وزارت اقتصاد ملی، اعضای اتاق را از بین آنان انتخاب می‌کرد. تاجرانی می‌توانستند عضو شوند که شرایط زیر را داشته باشند:
- نامشان در دفتر مالیات ثبت شده باشد.
- سابقه کیفری نداشته باشند.
- به تقصیر ورشکسته نشده باشند.
تاسیس اتاق بازرگانی ایران
اتاق ایران از ابتدای سال ۱۳۹۰ با تأسیس دبیرخانه طبق ماده ۷۶ قانون برنامه پنجم توسعه کشور، به اصلاح مقررات موانع اقتصادی اهتمام ورزید. این اتاق با حضور نمایندگان سران قوای سه‌گانه، قوانین و مقرراتی که مانع توسعه تولید و سرمایه‌گذاری می‌شوند را شناسایی می‌کند. در این راستا، راهکارهای لازم برای حل آن‌ها را به مجلس شورای اسلامی ارائه می‌دهد.
وظایف اتاق بازرگانی
اتاق بازرگانی ایران، بالطبع وظایف مشخص و تعریف شده‌ای دارد. در ادامه این مطلب مورد به مورد آن‌ها توضیح داده‌ایم:
- همکاری کردن با دستگاه‌های اجرایی و مشاوره دادن به قوای سه‌گانه
- هماهنگی میان تاجران
- ایجاد ارتباط میان اتاق‌های بازرگانی دیگر کشورها
- برگزاری نمایشگاه‌های داخلی و خارجی
- تلاش برای شناسایی بازار کالاهای صادراتی کشور
- ترغیب اشخاص به سرمایه‌گذاری در امور تولید داخلی
- ایجاد کردن و اداره مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی
- صادر کردن کارت عضویت و بازرگانی برای فعالان متقاضی اقتصادی کشور
- ایجاد نظم در اتحادیه‌های صادراتی و وارداتی و سندیکاهای تولیدی و خدماتی
- آموزش‌های کاربردی در رابطه با امور کاربردیف صنعتی، معدنی و خدماتی
- ایجاد کردن اتاق‌های مشترک با کشورهای دوست
- بررسی موضوعات و مسائل بازرگانی داخلی و خارجی از طریق مرکز داوری اتاق
- تایید کردن اعتبار گواهی مبدا (تضمین‌کننده اعتبار کیفیت و مشخصات کالاهای صادراتی)
ارکان اتاق بازرگانی طبق قانون
اتاق بازرگانی ارکانی دارد که در این بخش به آن‌ها اشاره کرده‌ایم:
شورای عالی نظارت
شورای عالی نظارت از اشخاص زیر تشکیل شده است:
- وزیر صنعت، معدن و تجارت
- وزیر امور اقتصادی
- وزیر جهاد کشاورزی
- رئیس سازمان ملی استاندارد
- رئیس و دو نایب رئیس اتاق ایران
ریاست این شورا به عهده وزیر صمت است.
هیات نمایندگان اتاق ایران
اعضای این هیات، اشخاص انتخابی از 34 اتاق سراسر کشور هستند. علاوه بر آن نمایندگان اتحادیه‌ها و سندیکاهای کشوری وابسته به اتاق نیز از ارکان مهم اتاق بازرگانی ایران هستند.
هیات رئیسه اتاق
هیات رئیسه اتاق بازرگانی ایران 7 عضو دارد. در شهرستان‌ها این تعداد به 5 نفر کاهش می‌یابد. طی اولین جلسه هیات نمایندگان، به مدت چهار سال، هیات رئیسه اتاق‌ها را انتخاب می‌کنند.
سامانه‌های مربوط به اتاق بازرگانی
سامانه‌های متعددی هستند که به اتاق بازرگانی مربوط می‌شوند. هر کدام از این سامانه‌ها عبارتند از:
- سامانه کارنه تیر
- سامانه دریافت کارت بازرگانی
- سامانه دریافت گواهی مبدا
هدف اتاق بازرگانی چیست؟
اتاق بازرگانی ایران به منابع انسانی و دانش و تجربه متخصصان و نخبگان عرصه تجارت بین المللی تکیه می‌کند. این ارگان با حمایت از اعضای خود قصد دارد با همکاری قوای سه‌گانه، پیشنهاداتی برای اصلاح و بهبود قوانین مربوط به فضای اقتصادی کشور ارائه کند. در این صورت بخش خصوصی اقتصاد کشور تقویت می‌شود.
برای دستیابی به هدف مذکور، اتاق ایران حضوری فعال و پیگیر در فرایند تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی در ۱۳۶ جلسه مجمع و شورای اجرایی داشته است. این 136 جلسه مربوط به اصل ۴۴ قانون اساسی کشور هستند که به ارتقاء بخش خصوصی اقتصاد اهمیت ویژه ای داده است.
همکاری اتاق ایران و اتاق اصناف
اتاق ایران به همراه اتاق‌های اصناف و تعاون، دبیرخانه اتاق‌های بخش خصوصی را تشکیل داده اند. این مهم نقش اساسی در یکپارچگی اقتصاد خصوصی دارد و راهکارهای مناسب برای حل مشکلات اقتصادی پیشنهاد می‌دهد.
یک ابزار مهم اتاق ایران برای پیگیری دیدگاه‌ها و اهداف بخش خصوصی، شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی است. در این شورا، نمایندگان از بخش خصوصی و بخش‌های مختلف حاکمیتی شرکت می‌کنند. علاوه بر آن با بحث مسائل اقتصادی، به دولت کمک می‌کنند تا تصمیم‌های بهتری بگیرد. این شورا همچنین می‌تواند در اصلاح قوانین اقتصادی کشور با همکاری مجلس شورای اسلامی نقش داشته باشد.
