اینکوترمز چیست؟ Incoterms یا همان قواعد بینالمللی بازرگانی، مجموعهای از ضوابط استاندارد است که توسط اتاق بازرگانی بینالمللی تدوین شدهاند. هدف از ایجاد این قواعد، تسهیل ارتباطات و قراردادهای تجاری میان کشورها و بازرگانان است.
این مقررات به طور جهانی به کار گرفته میشوند تا وظایف، تعهدات، هزینهها و جزئیات مربوط به حمل و نقل، لجستیک، تحویل و پذیرش کالا بین فروشنده و خریدار به طور دقیق و شفاف مشخص گردد. در این مقاله علاوه بر معرفی این ضوابط، به مزایای آن و اصطلاحات مرتبط نیز خواهیم پرداخت.
اینکوترمز چیست؟
ابتدا باید بررسی کنیم اینکوترمز چیست. Incoterms یا اصطلاحات بینالمللی بازرگانی (International Commercial Terms) مجموعهای از قواعد استاندارد است که توسط اتاق بازرگانی بینالمللی تدوین و منتشر میشود. این اصطلاحات به طور گسترده در قراردادها و معاملات بینالمللی بهکار میروند و نه تنها بازرگانان بلکه دادگاهها، وکلا و سایر نهادهای حقوقی نیز از آنها استفاده میکنند.
هدف اصلی این مقررات، سادهسازی و شفافسازی مسئولیتها، هزینهها و ریسکهای مربوط به حمل و نقل و تحویل کالا در سطح جهانی است. اغلب این قواعد به صورت اصطلاحات سه کلمهای تعریف میشوند.
این قوانین به عنوان یک زبان مشترک در تجارت جهانی شناخته میشوند و دولتها، مراجع قضایی و فعالان اقتصادی برای تفسیر و اجرای دقیقترین مفاهیم تجاری از آن بهره میگیرند. وجود چنین ضوابطی مانع بروز اختلاف ناشی از تفاوت زبانها و برداشتهای متفاوت در قراردادهای بینالمللی میشود. نخستین نسخه اصطلاحات تجاری در سال 1923 منتشر شد و نسخهای که رسماً با نام «اینکوترمز» شناخته میشود، به سال 1936 بازمیگردد.
به نقل از investopedia.com :
To facilitate commerce around the world, the International Chamber of Commerce (ICC) publishes a set of Incoterms, officially known as international commercial terms. Globally recognized, Incoterms prevent confusion in foreign trade contracts by clarifying the obligations of buyers and sellers.
Parties involved in domestic and international trade commonly use Incoterms as a kind of shorthand to help understand one another and the exact terms of their business arrangements. Some Incoterms apply to any means of transportation, while others apply strictly to transportation across water.
اتاق بازرگانی بینالمللی (ICC) برای تسهیل تجارت در سراسر جهان، مجموعهای از اینکوترمزها را منتشر میکند که رسماً به عنوان اصطلاحات تجاری بینالمللی شناخته میشوند. اینکوترمز که در سطح جهانی به رسمیت شناخته شده است، با روشن کردن تعهدات خریداران و فروشندگان، از سردرگمی در قراردادهای تجارت خارجی جلوگیری میکند.
طرفهای درگیر در تجارت داخلی و بینالمللی معمولاً از اینکوترمز به عنوان نوعی اختصار برای کمک به درک یکدیگر و شرایط دقیق ترتیبات تجاری خود استفاده میکنند. برخی از اینکوترمزها برای هر وسیله حمل و نقلی اعمال میشوند، در حالی که برخی دیگر صرفاً برای حمل و نقل از طریق آب اعمال میشوند.
مفاد قوانین اینکوترمز چیست؟
در نسخه اینکوترمز2020، مجموعهای از شرایط اصلی و فرعی تعریف شده که به چهار گروه کلی E، F، C و D تقسیم میشوند. هر یک از این گروهها نمایانگر نوع خاصی از تعهدات و مسئولیتها میان فروشنده و خریدار هستند.
1. گروه E:
به شرایطی اطلاق میشود که تحویل کالا از کشور مبدا آغاز میشود و فروشنده مسئولیت کمی در قبال حمل و نقل و خطرات آن دارد. در این گروه، تنها یک شرط وجود دارد که به شرح زیر است:
(EXW) Ex Works
در شرایط EXW، فروشنده تنها مسئول تحویل کالا در محل مشخص خود (مانند کارخانه، انبار، دفتر یا هر مکان دیگر در کشور مبدا) است. از آنجا به بعد، تمامی مسئولیتها و هزینههای حمل و نقل، از جمله ترخیص کالا از گمرک و پرداخت هزینههای مربوطه، به عهده خریدار خواهد بود. در مورد اینکه exw چیست در مقاله مربوطه توضیحات مفصلی داده ایم.
2. گروه F:
گروه F برای شرایطی به کار میرود که کالا در کشور مبدا (مانند فرودگاه یا بندر) تحویل داده میشود و از آنجا به بعد، تمامی مسئولیتهای مربوط به حمل و نقل بر عهده خریدار است.
- FCA: در FCA فروشنده موظف است کالا را روی وسیله حمل و نقل (مانند کامیون، قطار یا هواپیما) بارگیری کند و سپس هزینهها و ریسکها به خریدار منتقل میشود. تمام زیر و بم و ریز جزئیات آن را هم در مقاله fca چیست توضیح داده ایم.
- FOB: در FOB یا Free on Board کالا روی کشتی تحویل داده میشود و پس از آن تمامی هزینهها و خطرات متوجه خریدار خواهد بود. پر کاربرد ترین و محبوب ترین اینکوترم fob است. کامل ترین توضیحات و جزئیات ممکن راجب اینکه fob چیست را نیز در مقاله مربوطه ارائه کرده ایم.
- FAS: در FAS، که مخفف Free Alongside Ship است، فروشنده تنها مسئول تحویل کالا در کنار کشتی است که در بندر مبدا قرار دارد. این شرایط بیشتر برای حمل و نقل دریایی مناسب است. پس از تحویل کالا در کنار کشتی، تمام هزینههای حمل و نقل و ریسکهای ناشی از آن به عهده خریدار خواهد بود. پاسخ کامل به این سوال که fas چیست را نیز میتوانید در مقالات ما پیدا کنید.
3. گروه C:
شرط C اینکوترمز چیست؟ در گروه C، فروشنده مسئول است تا کالا را به حملکنندهای که خود تعیین کرده، در مبدا تحویل دهد. با این حال، برخلاف گروههای دیگر که خریدار مسئول حمل و نقل است، در این گروه فروشنده هزینههای حمل کالا تا مقصد مقرر را میپردازد. با این وجود، ریسکهای مربوط به کالا پس از تحویل به حملکننده، به خریدار منتقل میشود.
- CFR: در گروه C، یکی از مهمترین قواعد CFR (Cost and Freight) است که به این معنی است که فروشنده مسئول حمل کالا و پرداخت هزینههای حمل و نقل تا بندر مقصد است، اما بیمه کالا بر عهده خریدار خواهد بود. این شرایط معمولاً برای انتقال کالا از طریق دریا و در مسیرهای داخلی کاربرد دارد. زمانی که کالا روی کشتی بارگیری شد، مسئولیت فروشنده پایان مییابد.
- CIF: یکی دیگر از شرایط این گروه (Cost, Insurance and Freight) یا اینکوترمز cif است. در این حالت، فروشنده نه تنها هزینههای حمل کالا تا روی کشتی را میپردازد بلکه باید بیمه کالا را نیز بر عهده گیرد. این قاعده تنها در حمل و نقل دریایی و مسیرهای آبی داخلی کاربرد دارد.
- (CPT) Carriage Paid To: در شرایط CPT، فروشنده مسئول است که هزینههای حمل کالا را تا مقصد تعیینشده بپردازد و کالا را به حملکننده تحویل دهد. پس از این که کالا به حملکننده تحویل داده شد، مسئولیتها و ریسکهای مربوط به کالا به خریدار منتقل میشود. به عبارت دیگر، اگر کالا در طول حمل و نقل آسیب ببیند یا گم شود، این خسارتها به عهده خریدار است، هرچند که فروشنده هزینههای حمل تا مقصد را میپردازد. دیگر تعهدات و جزئیات cpt چیست؟ در این مورد هم یه مقاله کامل و جامع نوشته ایم.
- (CIP) Carriage and Insurance Paid To: در شرایط اینکوترمز cip، فروشنده علاوه بر مسئولیت پرداخت هزینههای حمل کالا تا مقصد، موظف است که کالا را در برابر خطرات احتمالی (مانند آسیب یا گم شدن) بیمه کند. به این معنا که فروشنده باید بیمهای برای کالا تهیه کند که خسارات ممکن در طول حمل و نقل را پوشش دهد. با این حال، پس از تحویل کالا به حملکننده، مسئولیتهای مربوط به خسارتها یا فقدان کالا به عهده خریدار است.
4. گروه D:
در گروه D، فروشنده مسئولیت تحویل کالا در مقصد نهایی را به عهده دارد و تمامی هزینهها و ریسکهای مربوط به حمل و نقل کالا تا مقصد توسط فروشنده تأمین میشود. اما شرایط مختلف این گروه جزئیات متفاوتی برای محل و نحوه تحویل کالا به خریدار دارند. در این گروه، فروشنده تا لحظه تحویل کالا در مقصد مسئولیت دارد و از آن پس، مسئولیتها و خطرات به عهده خریدار منتقل میشود.
- (DDU) Delivered Duty Unpaid: در این شرایط، فروشنده مسئولیت تحویل کالا در مقصد را دارد، با این حال تمامی هزینههای مربوط به ترخیص کالا و پرداخت حقوق و عوارض گمرکی در کشور مقصد به عهده خریدار است. به عبارت دیگر، فروشنده فقط هزینههای حمل کالا تا مقصد را میپردازد، اما هزینههای مربوط به گمرک و ترخیص کالا در کشور مقصد باید توسط خریدار پرداخت شود. شرح کامل ddu چیست در مقاله لینک شده بخوانید.
- (DAF) Delivered at Frontier: در DAF، فروشنده مسئول است که کالا را در مرز تعیینشده به خریدار تحویل دهد. پس از تحویل کالا و انجام ترخیص گمرکی در مرز، مسئولیتهای مربوط به حمل و نقل، خسارات و فقدان کالا به عهده خریدار منتقل میشود. در اینجا، تحویل کالا قبل از عبور از مرز کشور مقصد انجام میشود. در مقاله daf چیست توضیحات بسیار تکمیل تری را ارائه کرده ایم.
- (DES) Delivered Ex Ship: در این شرایط، فروشنده مسئول است که کالا را در بندر مقصد تعیینشده به خریدار تحویل دهد. پس از تحویل کالا در بندر، تمام مسئولیتها و خطرات مربوط به کالا به عهده خریدار منتقل میشود. فروشنده تا لحظهای که کالا از کشتی پیاده میشود مسئول است، اما پس از آن تمامی هزینهها و خطرات حمل به عهده خریدار خواهد بود. برای بکارگیری این اینکوترم بهتر است اطلاعات بیشتری راجب اینکه des چیست کسب کنید
- (DEQ) Delivered Ex Quay: در اینکوترمز deq، فروشنده مسئول است که کالا را در اسکله مقصد به خریدار تحویل دهد. مشابه با شرایط DES، پس از تحویل کالا در اسکله، تمامی مسئولیتها و خطرات مربوط به کالا به عهده خریدار خواهد بود. فروشنده موظف است هزینههای حمل تا اسکله مقصد را پرداخت کند، اما بعد از تحویل کالا در اسکله، ریسکهای ناشی از حمل به عهده خریدار است.
- DAP: مخفف Delivered At Place است و در این حالت، محل تحویل کالا توسط طرفین مشخص میشود و این قاعده میتواند برای هر نوع حمل و نقل (زمینی، دریایی، هوایی) استفاده شود. به این معناست که پس از تحویل کالا در محل تعیینشده، مسئولیت فروشنده پایان مییابد و دیگر هیچ تعهدی نسبت به کالا ندارد. مقاله dap چیست را مطالععه کنید.
- DDP: اینکو ترمز ddp یکی دیگر از شروط مهم این گروه DDP (Delivered Duty Paid) است که در آن فروشنده نه تنها مسئول حمل و نقل کالا بلکه باید هزینههای گمرکی و مالیاتهای مربوط به واردات و صادرات را نیز بپردازد. در این شرایط، فروشنده تمام ریسکها و هزینهها را تا زمان تحویل کالا به خریدار در محل نهایی بر عهده دارد.
مواردی که شامل اینکوترمز نمیشوند
اینکوترمز بیشتر به جنبههای مربوط به تحویل کالا و تقسیم هزینهها و ریسکها در حمل و نقل بینالمللی متمرکز است. مواردی که در چارچوب Incoterms قرار نمیگیرند عبارتند از:
- شرایط کامل و جزئیات فروش کالا: به طور خاص جزئیات کالا مانند ویژگیها، مقدار و قیمت آن را مشخص نمیشود. این اطلاعات باید به طور جداگانه در قرارداد فروش ذکر شود.
- معرفی دقیق کالای مورد معامله و مبلغ توافقشده: قیمت کالا و شرایط دقیق پرداخت آن آورده نمیشود. این موارد باید در بخشهای دیگر قرارداد که به جزئیات مالی میپردازد، گنجانده شود.
- روش پرداخت و زمانبندی آن: اینکوترمز به هیچوجه به نحوه پرداخت و زمانبندی آن اشاره نمیکند. این موارد باید در قرارداد اصلی بین خریدار و فروشنده مشخص شوند.
- انتقال مالکیت یا عنوان قانونی کالا: انتقال مالکیت یا حقوق قانونی کالا از فروشنده به خریدار مشخص نمیشود. این مسئله باید در قرارداد فروش تحت شرایط جداگانهای مطرح گردد.
- مدارک لازم برای فرآیند گمرکی: اینکوترمز مسئولیت تعیین مدارک مورد نیاز برای تسهیل گمرکی در کشور مقصد را بر عهده نمیگیرد. فروشنده ممکن است ملزم به تهیه مستنداتی برای گمرک باشد، اما این موضوع خارج از چارچوب است.
- مسئولیتپذیری در برابر تاخیر در تحویل یا عدم انطباق کالا: در برابر مسائل مربوط به تاخیر در تحویل کالا، عدم تطابق کالا با قرارداد یا اختلافات ناشی از عدم اجرای مفاد قرارداد مسئولیتی ندارد. این موضوعات باید به طور جداگانه در قرارداد ذکر شوند.
تغییرات اینکوترمز از 2010 به بعد
هدف از این تغییرات اینکوترمز از 2010 به بعد، همگامسازی بیشتر با شرایط تجارت جهانی و بهروزرسانی مفاهیم و مسئولیتها با توجه به تحولات حمل و نقل و نیازهای جدید کاربران بوده است. مهمترین تغییرات عبارتند از:
- تغییر ترم “DAT” به “DPU”: در نسخه 2010، ترم “DAT” (تحویل در پایانه) بهکار میرفت، اما در 2020 این ترم با “DPU” (تحویل در هر محل توافقی) جایگزین شد. برای فهم بهتر این موضوع بهتر است راجب اینکه dat چیست هم مطالعه کنید. این تغییر به منظور انعکاس دقیقتر مفهوم تحویل کالا در هر مکان توافقی، نه فقط در پایانهها، صورت گرفت. برای فهمیدن جزئیات فنی بیشتر، به مقاله dpu چیست مراجعه کنید.
- افزودن اصطلاحات جدید: اصطلاحات جدید مانند “CNI” برای پوشش موقعیتهای خاص در زنجیره حمل و نقل اضافه شدند تا شرایط پیچیدهتری را در بر بگیرند.
- انتقال مسئولیتها از فروشنده به خریدار: در نسخه جدید، برخی تغییرات در نحوه تقسیم وظایف، مانند بارگیری و تخلیه، ایجاد شده است. به طور خاص، ممکن است برخی مسئولیتها از فروشنده به خریدار منتقل شود. این تغییرات به طرفین کمک میکند تا مرزهای مسئولیتهای خود را دقیقتر مشخص کنند و از بروز اختلافات جلوگیری کنند.
- راهنماهای دقیقتر و شفافتر: نسخههای جدید همراه با راهنماهای روشنتر و نمونههای عملی ارائه شده است. این موارد شامل بررسی سناریوهای واقعی هستند که به کاربران کمک میکنند تا به راحتی شرایط مختلف را درک کنند و قوانین را با اطمینان بیشتری اجرا کنند.
- کاهش ابهامات: با افزودن توضیحات بیشتر در مورد جزئیات اجرایی، این نسخه جدید به کاهش ابهامات در فرآیندهای اجرایی قراردادهای بینالمللی کمک کرده است.
- شمولیت انواع مختلف حمل و نقل: نسخه جدید برای انعطافپذیری بیشتر، شرایط مختلف حمل و نقل مانند حمل و نقل ترکیبی (Multimodal Transport) را به طور خاص در نظر گرفته است.
اصطلاحات اینکوترمز در حمل و نقل عمومی
اصطلاحات اینکوترمز چیست؟ از از مهمترین اصطلاحات در حمل و نقل عمومی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- EXW (Ex Works) – تحویل در محل کار فروشنده: فروشنده کالا را در محل کار یا انبار خود تحویل میدهد.
- FCA (Free Carrier) – تحویل به حملکننده: فروشنده کالا را به حملکنندهای که خریدار معرفی کرده، تحویل میدهد.
- CPT (Carriage Paid To) – کرایه حمل پرداختشده: فروشنده هزینه حمل کالا تا مقصد توافقشده را میپردازد.
- CIP (Carriage and Insurance Paid To) – کرایه و بیمه پرداختشده: مشابه CPT، اما فروشنده علاوه بر هزینه حمل، هزینه بیمه کالا تا مقصد را نیز پرداخت میکند.
- DAP (Delivered at Place) – تحویل در محل مقرر: فروشنده کالا را در محل تعیینشده توسط خریدار تحویل میدهد.
- DPU (Delivered at Place Unloaded) – تحویل در محل تخلیهشده: فروشنده مسئول تخلیه کالا در محل تعیینشده است.
- DDP (Delivered Duty Paid) – تحویل با پرداخت حقوق و عوارض: فروشنده تمام هزینهها و ریسکها، از جمله عوارض گمرکی مقصد را پرداخت میکند.
اصطلاحات اینکوترمز در حمل و نقل دریایی
اصطلاحات اینکوترمز در حمل و نقل دریایی شامل موارد زیر است:
- FAS (Free Alongside Ship) – تحویل در کنار کشتی: فروشنده کالا را در کنار کشتی در بندر مشخصشده تحویل میدهد.
- FOB (Free On Board) – تحویل روی عرشه کشتی: فروشنده کالا را روی عرشه کشتی در بندر مشخصشده تحویل میدهد.
- CFR (Cost and Freight) – هزینه و کرایه حمل: فروشنده هزینه حمل کالا تا بندر مقصد را پرداخت میکند.
- CIF (Cost, Insurance and Freight) – هزینه، بیمه و کرایه حمل: مشابه CFR، با این تفاوت که فروشنده علاوه بر هزینه حمل، بیمه کالا تا بندر مقصد را نیز پرداخت میکند.
مزایا و اهمیت اینکوترمز
بیایید بررسی کنیم که مزایای آشنایی با اینکوترمز چیست. آشنایی با اصطلاحات اینکوترمز برای هر دو طرف معاملهکننده از اهمیت بسیاری برخوردار است. این اصطلاحات میتوانند تاثیرات زیر را برای طرفین داشته باشند:
- کاهش ابهامات
- مشخص شدن مسئولیتها
- استفاده بهینه از حمل و نقل
- کاربرد گسترده
- کاهش ریسکها
- اطمینان از قیمت نهایی
- تسهیل در تداول بازارهای جهانی
- حفاظت از منافع هر دو طرف معامله
- افزایش اطمینان طرفین از رعایت دقیق شرایط تجاری و اجرای صحیح معاملات
- تسهیل در برنامهریزی
قوانین اینکوترمز را چه کسانی وضع میکنند؟
قوانین اینکوترمز توسط اتاق بازرگانی بینالمللی (ICC) وضع میشود. هدف این سازمان غیردولتی تسهیل تجارت جهانی و بهبود قوانین تجارت بینالمللی است. مقر ICC در پاریس است و بیش از 100 کشور نمایندگی دارد. این سازمان مسئول توسعه و بهروزرسانی دورهای قوانین Incoterms است.
سازوکار ها و ارگان های حل اختلاف در اینکوترمز
در اینکوترمز، سازوکارهای حل اختلاف به طور مستقیم تعریف نشدهاند، بلکه این قوانین بیشتر بر مسئولیتها و ریسکها در تجارت بینالمللی تمرکز دارند. در صورت بروز اختلاف، طرفین میتوانند از روشهای مختلفی مانند مذاکره، میانجیگری یا داوری استفاده کنند.
یکی از ارگانهای اصلی که برای حل اختلافات در این زمینه مورد استفاده قرار میگیرد، اتاق بازرگانی بینالمللی (ICC) است که به عنوان مرجع اصلی داوری تجاری بینالمللی شناخته میشود و قوانین داوری آن در سطح جهانی پذیرفته شده است.
علاوه بر آن، بسیاری از کشورها دارای مراکز داوری منطقهای هستند که خدمات داوری را به بازرگانان و تجار ارائه میدهند. در صورتی که اختلافات حلنشده باقی بمانند، ممکن است به دادگاههای تجاری ارجاع داده شوند، اگرچه این روش معمولاً به عنوان آخرین راهحل در نظر گرفته میشود.
نقش قوانین دولت ها در اینکوترمز
قوانین دولتها به طور مستقیم در تدوین اینکوترمز نقش ندارند. Incoterms مجموعهای از اصطلاحات تجاری است که توسط اتاق بازرگانی بینالمللی (ICC) طراحی و منتشر میشود. هدف اصلی این قوانین، مشخص کردن وظایف، هزینهها و ریسکهای مرتبط با حمل و نقل کالا در معاملات بینالمللی است.
سخن پایانی
در این مقاله بررسی کردیم که اینکوترمز چیست. این ضوابط به عنوان ابزاری حیاتی در تجارت بینالمللی، نقش مهمی در تسهیل معاملات تجاری و کاهش ابهامات میان طرفین ایفا میکنند. آگاهی و درک دقیق از این اصطلاحات، نه تنها از بروز اختلافات جلوگیری میکند، بلکه به بهبود برنامهریزی، کاهش ریسکها و افزایش کارایی در حمل و نقل کالا کمک میکند. با توجه به تغییرات و بهروزرسانیهای مستمر، آشنایی با آخرین نسخههای آن، برای تمام فعالان تجارت جهانی در سامانه دریچه تجارت ضروری است تا در دنیای پرتحول تجارت بینالمللی با اطمینان و دقت بیشتری عمل کنند.
سوالات متداول
اینکوترمز چیست و چه کاربردهایی دارد؟
مجموعهای از اصطلاحات تجاری بینالمللی است که توسط اتاق بازرگانی بینالمللی (ICC) تدوین میشود. این قوانین برای تعیین مسئولیتها، هزینهها و ریسکهای حمل و نقل کالا در معاملات بینالمللی به کار میروند. هدف آنها تسهیل معاملات تجاری و کاهش ابهامات میان طرفین معامله است.
آیا قوانین دولتها در تعیین اینکوترمز نقش دارند؟
اینکوترمز توسط اتاق بازرگانی بینالمللی (ICC) تنظیم میشود و هدف آن کمک به تعیین شرایط حمل و نقل و مسئولیتها در معاملات بینالمللی است. دولتها ممکن است در اجرای این قوانین در سطح ملی نظارت داشته باشند، اما به طور مستقیم در تدوین آنها دخالت نمیکنند.
اینکوترمز چگونه بر قراردادهای تجاری تاثیر میگذارد؟
انتخاب صحیح اینکوترمز میتواند به طرفین کمک کند تا از سوء تفاهمها و مشکلات قانونی جلوگیری کنند و فرآیند تجارت بینالمللی را سادهتر و شفافتر نماید.
