عبارت DPU مخفف عبارت Delivered at Place Unloaded است که یکی از شرایط تحویل کالا در اینکوترمز 2020 به شمار میرود. این شرط، که جایگزین اصطلاح پیشین DAT (Delivered at Terminal) شده است، به شکلی طراحی شده که مسئولیتهای فروشنده را تا مرحله تخلیه کالا در محل مورد توافق توسعه میدهد. در شرایطی که طرفین قصد دارند مسئولیت تحویل کالا همراه با تخلیه نهایی را بر عهده فروشنده بگذارند، استفاده از DPU انتخابی دقیق، حرفهای و شفاف است.
درک عمیق از اینکه dpu چیست و چگونه در معاملات بینالمللی پیادهسازی میشود، نیازمند تحلیل دقیق وظایف طرفین، تقسیم هزینهها، ریسکها، تشریفات گمرکی و سایر موارد حقوقی است. در ادامه به بررسی جامع تمام ابعاد اینکوترمز DPU میپردازیم.
dpu چیست؟
DPU یا Delivered at Place Unloaded یکی از شرایط اینکوترمز 2020 است که بهمعنای «تحویل در محل، پس از تخلیه» میباشد. در این شرط، فروشنده موظف است کالا را در محل توافقشده در کشور مقصد، پس از تخلیه تحویل خریدار دهد؛ بهعبارتی، مسئولیت حمل، تخلیه، هزینهها و ریسکها تا آن لحظه کاملاً بر عهده فروشنده است. خریدار تنها پس از تخلیه کالا مسئولیت ترخیص گمرکی، پرداخت مالیاتها و سایر اقدامات داخلی را بر عهده دارد. درک دقیق اینکه dpu چیست برای تنظیم قراردادهای شفاف، کاهش اختلافات و انتخاب روش مناسب تحویل در تجارت بینالمللی اهمیت بالایی دارد.
شرایط استفاده از اینکوترمز dpu
استفاده از اینکوترمز DPU زمانی توصیه میشود که فروشنده توانایی و تعهد لازم برای حمل کالا تا مقصد و همچنین تخلیه آن را داشته باشد. این شرط تنها شرط از اینکوترمز است که فروشنده موظف به تخلیه کالا در محل تعیینشده است.
- کاربرد مناسب: در حملونقلهای چند مرحلهای، به ویژه زمانی که خریدار نمیخواهد یا نمیتواند مسئولیت تخلیه کالا را به عهده بگیرد.
- نوع حمل و نقل: DPU را میتوان در انواع حمل و نقل زمینی، دریایی، هوایی و ترکیبی استفاده کرد.
- توافق بر محل تحویل: محل دقیق تخلیه باید بهطور شفاف در قرارداد مشخص شود؛ زیرا مسئولیت فروشنده تا آن نقطه ادامه دارد.
وظایف فروشنده در dpu چیست
وظایف فروشنده در DPU سنگینتر از بسیاری از سایر شرایط اینکوترمز است. او نهتنها باید کالا را بستهبندی و ارسال کند، بلکه مسئولیت تخلیه کالا در مقصد نهایی نیز بر عهده اوست.
- تحویل کالا: فروشنده موظف است کالا را در مکان مشخصشده توسط خریدار تحویل دهد و آن را تخلیه کند.
- هزینههای حمل و تخلیه: کلیه هزینههای مربوط به حمل کالا تا مقصد، از جمله بیمه (در صورت توافق)، هزینههای تخلیه و بستهبندی اولیه بر عهده فروشنده است.
- تشریفات گمرکی در مبدأ: فروشنده باید مجوزهای صادرات را کسب کرده و کلیه تشریفات گمرکی در کشور مبدأ را انجام دهد.
وظایف خریدار در DPU چیست
در شرایط DPU، خریدار برخلاف سایر اینکوترمزهایی مانند EXW یا FCA، وظایف لجستیکی کمتری دارد، اما همچنان نقش او در فرآیند نهایی معامله تعیینکننده است. اگرچه فروشنده موظف است کالا را تا مقصد نهایی حمل و تخلیه کند، اما مسئولیتهای خریدار در مرحله بعد از تحویل آغاز میشود و در موفقیت عملیات تحویل کالا، بسیار حیاتی است.
تحویلگیری کالا در زمان و مکان مشخص:
خریدار باید در زمان مشخصشده و در محل توافقشده حاضر باشد تا کالای تخلیهشده را تحویل بگیرد. تأخیر یا غیبت او در این مرحله میتواند منجر به افزایش هزینههای دپوی کالا یا حتی بروز خسارتهایی شود که ممکن است قرارداد را تحت تأثیر قرار دهد. در این شرایط، فروشنده مسئولیتی نسبت به نگهداری طولانیمدت کالا ندارد.
انجام تشریفات گمرکی مقصد:
از جمله مهمترین وظایف خریدار، انجام کلیه اقدامات مرتبط با گمرک مقصد است. این شامل:
- دریافت مجوزهای واردات
- پرداخت عوارض گمرکی، مالیاتهای وارداتی و هزینههای ترخیص کالا
- انجام بازرسیهای لازم توسط مقامات گمرکی
ارائه اطلاعات دقیق درباره محل تحویل:
خریدار موظف است مشخصات دقیق محل تحویل را پیش از حمل، به فروشنده اعلام کند. این اطلاعات باید شامل:
- آدرس دقیق محل تخلیه
- نوع و شرایط دسترسی به محل
- ساعت مجاز برای ورود وسیله حمل
باشد تا فروشنده بتواند حمل و تخلیه را بدون بروز مشکل انجام دهد. اگر محل تحویل شرایط لازم برای تخلیه را نداشته باشد، مسئولیت تأخیر یا خسارات احتمالی، متوجه خریدار خواهد بود.
نحوه تقسیم هزینه در DPU
تقسیم هزینهها در شرایط DPU یکی از اصلیترین ویژگیهای این شرط اینکوترمز است که باعث تمایز آن از سایر شرایط مانند DAP یا CPT میشود. در این ساختار، مسئولیت مالی فروشنده تا مرحله تخلیه کالا ادامه دارد، اما از آن نقطه به بعد، هزینهها به عهده خریدار منتقل میشود.
هزینههایی که بر عهده فروشنده است:
- هزینه حمل کالا تا مقصد نهایی: فروشنده باید هزینههای حمل داخلی در مبدأ، هزینههای بینالمللی و در برخی موارد حمل داخلی در کشور مقصد تا محل تحویل را پرداخت کند.
- هزینه تخلیه کالا: برخلاف شرایط DAP، در DPU فروشنده موظف به پرداخت هزینه تخلیه کالا در محل تعیینشده است. این یکی از مهمترین تفاوتها و بارزترین ویژگیهای DPU به شمار میرود.
- هزینههای بستهبندی و بارگیری در مبدأ: کلیه عملیات آمادهسازی کالا، بستهبندی، بارگیری و انتقال به وسیله حمل، تحت مسئولیت فروشنده است.
- هزینه اسناد صادراتی و مجوزهای خروج: فروشنده باید تمام مجوزها، اسناد گمرکی صادرات، گواهیهای مبدأ و سایر مدارک مرتبط با خروج کالا از کشور خود را فراهم کند.
هزینههایی که بر عهده خریدار است:
- هزینههای گمرک واردات: خریدار باید کلیه مالیاتها، عوارض گمرکی، هزینههای بازرسی و خدمات گمرکی در کشور مقصد را پرداخت کند.
- هزینه ترخیص کالا: خدمات ترخیص شامل هزینه نمایندگان گمرکی، انبارداری، و خدمات بندری (در صورت وجود) بر عهده خریدار است.
- هزینه انتقال کالا از محل تخلیه به محل نهایی مصرف یا فروش: پس از اینکه فروشنده کالا را تخلیه کرد، خریدار باید آن را به انبار یا محل مورد نظر خود منتقل کند. این شامل هزینه حمل داخلی بعد از تحویل است.
- هزینه تأخیر یا مشکلات ناشی از عدم همکاری در تحویل: اگر خریدار نتواند محل مناسب برای تخلیه فراهم کند یا در زمان مقرر حاضر نباشد، هزینههای اضافی ناشی از توقف، دپوی کالا یا بارگیری مجدد، به عهده او خواهد بود.
نحوه تقسیم ریسک و بیمه در dpu چگونه است
در DPU، انتقال ریسک دقیقاً در لحظهای اتفاق میافتد که کالا پس از تخلیه در محل توافقشده به خریدار تحویل داده شود.
- ریسک فروشنده: تا لحظهای که کالا بهصورت فیزیکی در محل تعیینشده تخلیه میشود، فروشنده مسئول هرگونه خسارت یا آسیب است.
- بیمه حمل: اگرچه بیمه اجباری نیست، اما معمولاً فروشنده برای حفاظت از کالا در طول مسیر، اقدام به خرید بیمهنامه میکند.
قوانین حمل و نقل کالا در dpu چیست
در اینکوترمز DPU، قوانین حمل و نقل کالا نقش محوری در موفقیت فرآیند تحویل ایفا میکند، زیرا فروشنده موظف است کالا را نهتنها تا مقصد حمل کند، بلکه آن را در همان نقطه توافقشده تخلیه نیز نماید. به همین دلیل، انتخاب مسیر، وسیله نقلیه، نوع حمل و جزئیات فنی آن باید با دقت بسیار بالا و طبق ضوابط بینالمللی و ملی کشور مبدأ و کشور مقصد تنظیم شود.
در این شرط، حملونقل معمولاً بهصورت چندوجهی انجام میشود؛ یعنی ترکیبی از حمل دریایی، زمینی، هوایی یا ریلی مورد استفاده قرار میگیرد تا کالا به شکل مؤثر و در سریعترین زمان ممکن به محل نهایی تحویل برسد. استفاده از حمل چندوجهی به فروشنده این امکان را میدهد که در شرایطی مانند فواصل طولانی، دسترسی محدود یا محدودیتهای زیرساختی، بهینهترین روش را انتخاب کند. برای مثال، ممکن است کالا ابتدا با کشتی به بندری در کشور مقصد برسد و سپس از طریق کامیون یا قطار به نقطه نهایی تحویل منتقل شود.
یکی از مهمترین تعهدات فروشنده در DPU، برنامهریزی دقیق حمل است. فروشنده باید با شناخت کافی از مسیرهای حمل، وضعیت جادهها، محدودیتهای ترافیکی یا مقررات محلی در مقصد، وسیله حمل مناسب را انتخاب کرده و اطمینان حاصل کند که تجهیزات تخلیه در مقصد وجود دارد یا قابل تأمین است. عدم هماهنگی در این موارد میتواند منجر به تأخیر در تحویل، جریمههای حملونقل، یا حتی بروز خسارات حقوقی شود.
از سوی دیگر، جزئیات مرتبط با حمل باید با شفافیت کامل در قرارداد بین طرفین ذکر شود. این موارد شامل نوع حمل، نام شرکت حملونقل، زمانبندی تقریبی، مسیرهای اصلی، نحوه تأمین وسیله حمل، بیمه (در صورت توافق)، و تجهیزات مورد نیاز برای تخلیه است. عدم ذکر دقیق این موارد میتواند در هنگام بروز اختلاف یا تأخیر، زمینهساز برداشتهای متفاوت و مشکلات قانونی شود.
شرایط و محل تحویل کالا در dpu چیست
در DPU، محل تحویل بسیار حیاتی است زیرا فروشنده تا پایان تخلیه کالا مسئول است و انتخاب نامناسب محل میتواند به اختلاف منجر شود.
- محل دقیق: باید در قرارداد مشخص شود؛ بهویژه اگر مقصد شامل مناطق پیچیده لجستیکی باشد.
- دسترسی و ایمنی: محل باید دسترسی مناسبی برای تخلیه ایمن کالا داشته باشد.
- هماهنگی قبلی: فروشنده و خریدار باید از قبل در مورد امکانات محل توافق کنند.
تشریفات گمرکی در dpu چگونه است
در شرایط تحویل کالا طبق اینکوترمز DPU، تشریفات گمرکی بهصورت دقیق میان فروشنده و خریدار تقسیم شده و هر یک وظایف مشخصی را بر عهده دارند که رعایت آنها برای اجرای صحیح و بدون وقفه فرآیند حملونقل کالا الزامی است.
در مرحله اول، مسئولیت کامل آمادهسازی کالا برای خروج از کشور مبدأ و انجام کلیه تشریفات گمرکی صادراتی بر عهده فروشنده است. این شامل تهیه و ارائه اسناد صادرات، دریافت مجوزهای لازم، پرداخت هزینههای مرتبط با صدور کالا و همکاری با مقامات گمرکی کشور خود جهت تسهیل روند صادرات میشود. فروشنده موظف است تضمین کند که هیچ مانع قانونی یا فنی برای خروج کالا از مرزهای کشورش وجود نداشته باشد و کلیه مدارک مورد نیاز، از جمله فاکتور تجاری، لیست بستهبندی، گواهی مبدا (در صورت لزوم) و سایر اسناد حمل، بهصورت کامل و صحیح ارائه شدهاند.
پس از آنکه کالا به کشور مقصد رسید و در محل مشخصشده تخلیه شد، مسئولیت امور گمرکی واردات بهطور کامل به عهده خریدار منتقل میشود. خریدار باید کلیه اقدامات لازم برای ترخیص کالا را انجام دهد که شامل تهیه اسناد واردات، پرداخت عوارض گمرکی، مالیات بر ارزش افزوده یا هرگونه هزینه قانونی دیگر در کشور مقصد است. در صورت وجود محدودیتهای خاص یا نیاز به بازرسیهای ویژه توسط سازمانهای نظارتی محلی، خریدار باید از قبل هماهنگیهای لازم را انجام داده باشد تا کالا با تأخیر یا مشکل مواجه نشود.
شرایط بارنامه در DPU چیست
بارنامه به عنوان یکی از اصلیترین اسناد حملونقل بینالمللی، در شرایط DPU نقش اساسی دارد. این سند، اثباتکننده ارسال کالا توسط فروشنده و مشخصکننده تعهدات مربوط به حمل و تحویل است. در DPU، فروشنده نهتنها باید کالا را حمل کند بلکه موظف است آن را در مقصد مورد توافق تخلیه و تحویل دهد؛ بنابراین سند حمل (مثل بارنامه) باید این مسئولیت را بهوضوح نشان دهد.
صدور بارنامه توسط فروشنده:
فروشنده باید بارنامه یا سند حمل معتبر دیگری (مانند CMR، سند حمل هوایی یا ریلی) را تهیه کرده و در اختیار خریدار قرار دهد. این سند نشان میدهد کالا به مقصد تعیینشده ارسال شده و در مسیر حمل قرار دارد.
محتوای ضروری بارنامه:
اطلاعات درجشده در بارنامه باید کاملاً دقیق و مطابق با توافقات طرفین باشد، از جمله:
- نام فرستنده و گیرنده
- مشخصات کالا (نوع، وزن، تعداد، نحوه بستهبندی)
- تاریخ بارگیری
- مسیر حمل و محل نهایی تحویل و تخلیه
- مشخصات وسیله حمل یا شرکت حملونقل
تحویل نسخه بارنامه به خریدار:
بارنامه باید در اختیار خریدار قرار گیرد تا بتواند با استفاده از آن:
- مالکیت خود بر کالا را اثبات کند
- تشریفات گمرکی در کشور مقصد را انجام دهد
- کالا را در مقصد ترخیص کند
شرایط انجام بازرسی در DPU
بازرسی کالا در فرآیند تجارت بینالمللی، چه پیش از حمل و چه پس از تحویل، نقش مهمی در کاهش اختلافات و تضمین کیفیت کالا ایفا میکند. در شرایط DPU، این بازرسی میتواند در دو مرحله انجام شود، که هر کدام اهداف و مسئولیتهای خاص خود را دارند.
بازرسی قبل از حمل:
این نوع بازرسی اغلب توسط فروشنده انجام میشود، مخصوصاً اگر:
- قوانین کشور مبدأ چنین بازرسیای را الزامی کرده باشند
- خریدار درخواست بازرسی از سوی شرکت شخص ثالث را داده باشد
- کالا دارای حساسیتهای کیفی یا فنی بالا باشد
در این مرحله، وضعیت ظاهری، کیفیت، تعداد و مشخصات کالا بررسی میشود و گزارش آن در اختیار خریدار قرار میگیرد.
بازرسی پس از تحویل:
پس از اینکه فروشنده کالا را در محل مقصد تخلیه کرد، خریدار میتواند کالا را مورد بررسی دقیق قرار دهد تا اطمینان حاصل کند که:
- کالا مطابق با قرارداد است
- آسیبدیدگی یا نقص فنی وجود ندارد
- کالا کامل و سالم تحویل شده است
در صورت کشف هرگونه مغایرت یا خسارت، خریدار باید بلافاصله موضوع را مستندسازی کرده و به فروشنده اعلام کند.
اصول تنظیم قرارداد DPU
برای بهرهبرداری صحیح از اینکوترمز DPU، تنظیم قرارداد فروش باید با دقت و وضوح کامل صورت گیرد. به دلیل گستردگی مسئولیت فروشنده در این شرط، هر نوع ابهام یا ناهماهنگی میتواند منجر به اختلافات جدی شود.
1. مشخص کردن محل دقیق تحویل و تخلیه: آدرس دقیق محل تحویل کالا باید در قرارداد ذکر شود. علاوه بر نشانی، ویژگیهایی مانند نوع محل، شرایط فیزیکی، محدودیتهای ورود وسیله حمل و ساعت مجاز تخلیه نیز باید مشخص باشند.
2. تقسیم روشن وظایف و هزینهها: طرفین باید مسئولیتهای خود را در زمینههای زیر با دقت تعیین کنند:
- حمل و تخلیه کالا
- صدور و تحویل اسناد (مانند بارنامه)
- انجام تشریفات گمرکی
- پرداخت بیمه (در صورت توافق)
- بازرسی پیش یا پس از تحویل
3. تعیین بازه زمانی دقیق: اید مشخص شود که کالا در چه تاریخی ارسال میشود، موعد تقریبی تحویل چه زمانی است، و مهلت مجاز برای تخلیه و تحویل چقدر خواهد بود.
مدارک مورد نیاز برای فروشنده و خریدار در dpu
شرط EXW (Ex Works) در نقطه مقابل DPU قرار دارد و درک تفاوتهای آنها، به تجار کمک میکند تا براساس ظرفیت و مسئولیتپذیری خود، مناسبترین شرط را انتخاب کنند.
مدارک مورد نیاز فروشنده در dpu
- فاکتور فروش: سندی رسمی که نشاندهنده قیمت و شرایط فروش کالا است.
- گواهی مبدأ (در صورت درخواست): برای اثبات محل تولید کالا.
- لیست بستهبندی (Packing List): مشخصات فنی و تعداد اقلام بستهبندیشده.
- اطلاعیه آمادگی تحویل کالا: اعلام زمان و محل دقیق آمادهسازی کالا برای تحویل.
در EXW، فروشنده ملزم به صدور بارنامه یا هماهنگی حمل نیست، مگر در صورت توافق خاص.
مدارک مورد نیاز خریدار در dpu
- اسناد حمل و بیمه: از آنجایی که خریدار مسئول حمل است، باید خود بیمهنامه و بارنامه را تهیه کند.
- اسناد گمرکی برای صادرات و واردات: در بعضی کشورها حتی خروج کالا از کشور مبدأ نیز باید توسط خریدار انجام شود.
- مجوزهای وارداتی، عوارض و مالیاتها: خریدار باید کلیه اقدامات گمرکی و مالیاتی را خودش انجام دهد.
مزایا و معایب اینکوترمز dpu هم برای فروشنده هم برای خریدار
در اینکوترمز DPU، هر دو طرف معامله با مزایا و معایبی روبهرو هستند که شناخت آنها برای انتخاب آگاهانه ضروری است.
برای فروشنده، مهمترین مزیت DPU کنترل کامل بر فرآیند حمل و تحویل کالا تا مقصد نهایی است. این موضوع باعث افزایش شفافیت و اعتماد در معامله میشود، زیرا خریدار دقیقاً میداند کالا چه زمانی و کجا تحویل داده میشود. اما این مزیت، در برابر مسئولیت بالایی که فروشنده میپذیرد، قرار دارد. حمل، تخلیه، پوشش ریسکها و نیاز به برنامهریزی دقیق لجستیکی همگی چالشهایی هستند که ممکن است برای فروشنده هزینهبر و پیچیده باشند.
در مقابل، خریدار در DPU از سادگی دریافت کالا در محل تخلیهشده بهرهمند میشود، بدون اینکه درگیر فرآیند حملونقل و تخلیه شود. این کاهش مسئولیت برای بسیاری از خریداران مزیت بزرگی است. با این حال، از معایب آن میتوان به افزایش قیمت نهایی کالا اشاره کرد، چون هزینههای حمل و تخلیه توسط فروشنده در قیمت لحاظ میشود. همچنین، چون برنامهریزی حمل در اختیار فروشنده است، خریدار کنترل کمتری بر زمان تحویل خواهد داشت.
نکات مهم در اینکوترمز dpu
- اطمینان از دسترسی محل تحویل: محل انتخابشده باید قابلیت تخلیه ایمن داشته باشد.
- برنامهریزی دقیق حمل: با توجه به مسئولیت گسترده فروشنده، نیاز به هماهنگی لجستیکی قوی است.
- شفافیت قراردادی: جزئیات هزینهها، بیمه، ریسک و محل تحویل باید بهوضوح مشخص باشد.
سخن آخر
درک عمیق و کاربردی از اینکه dpu چیست، به فعالان حوزه تجارت بینالمللی این امکان را میدهد تا قراردادهایی دقیقتر، شفافتر و کمریسکتر تدوین کنند. شرط DPU، اگرچه تعهدات سنگینی برای فروشنده ایجاد میکند، اما در صورتیکه بهدرستی تنظیم و اجرا شود، میتواند فرآیند تجارت را تسهیل و اعتماد طرفین را افزایش دهد.
برای بررسی دقیقتر جزئیات و انتخاب درستترین روش در صادرات یا واردات، استفاده از منابع تخصصی مانند سامانه دریچه تجارت میتواند نقش مهمی در موفقیت کسبوکار شما ایفا کند.
