سامانه جامع تجارت، سرویسی ملی که با هدف یکپارچهسازی و الکترونیکیکردن فعالیتهای تجاری کشور، یکی از پایههای اصلی تحول دیجیتال در اقتصاد ایران است.
تجارت، قلب تپنده اقتصاد هر کشوری است اما این قلب، برای تپیدن نیاز به نظمی دقیق، شفافیت در دادهها و ارتباط مؤثر میان اجزای مختلف دارد. در ایران، با پیچیدگیهای روزافزون زنجیرههای تأمین، تشریفات واردات و صادرات و ضرورت مقابله با فساد اداری و قاچاق، زیرساختی یکپارچه و قدرتمند احساس میشد، زیرساختی که بتواند تمام فرایندهای تجاری را از لحظه ثبت سفارش تا تخصیص ارز و ترخیص کالا پوشش دهد.
هدف از تشکیل سامانه جامع تجارت
سامانه جامع تجارت با هدف ایجاد یک ساختار منسجم، هوشمند و یکپارچه برای مدیریت فرآیندهای تجاری کشور، شکل گرفت. این سامانه نهتنها بهعنوان پل ارتباطی میان فعالان اقتصادی و دستگاههای اجرایی عمل میکند، بلکه مأموریت دارد تا با حذف مسیرهای فساد، کاهش بروکراسی و فراهمکردن بسترهای لازم برای تجارت شفاف، به بازتعریف الگوی حکمرانی در حوزه تجارت کشور بپردازد. در واقع، تشکیل این سامانه گامی راهبردی در جهت تحقق دولت الکترونیک در حوزه بازرگانی داخلی و خارجی محسوب میشود و اهدافی کلان را دنبال میکند که مهمترین آنها عبارتند از:
- ایجاد شفافیت در زنجیره تجارت خارجی و داخلی: این سامانه بهصورت متمرکز، تمام اطلاعات مربوط به مراحل مختلف تجارت، از ثبت سفارش گرفته تا توزیع کالا را ثبت میکند. این سطح از شفافیت، امکان ردیابی کالاها و جلوگیری از تخلفات را فراهم میسازد.
- مبارزه با قاچاق کالا و فساد اداری: یکی از مأموریتهای کلیدی سامانه جامع تجارت، مقابله با ورود کالای غیرقانونی به کشور از طریق کنترل بر روی اطلاعات ثبت سفارشها، ترخیص، حمل و توزیع است.
- یکپارچهسازی سامانههای تجاری مختلف: پیش از راهاندازی این سامانه، کسبوکارها مجبور به مراجعه به دهها سامانه مختلف بودند. اکنون با تجمیع سامانههایی مانند ثبتارش، EPL، سامانه انبارها، و بازارگاهها، دسترسی به خدمات سادهتر و منسجمتر شده است.
- افزایش سرعت و کارایی فرایندهای تجاری: کاهش بروکراسی، حذف اسناد کاغذی و تسهیل تعامل میان تجار و دستگاههای دولتی، یکی دیگر از اهداف کلیدی سامانه جامع تجارت است.
خدمات سامانه جامع تجارت
سامانه جامع تجارت مجموعهای بسیار گسترده از خدمات را در اختیار کاربران خود قرار میدهد که شامل طیف متنوعی از فرآیندهای تجاری و بازرگانی است. مهمترین خدمات این سامانه عبارتند از:
- ثبت و پیگیری سفارشات وارداتی: کاربران میتوانند ثبت سفارش کالاهای وارداتی خود را انجام داده و وضعیت آن را تا لحظه ترخیص دنبال کنند. این امکان برای واردکنندگان شفافیت و کنترل بیشتری فراهم میسازد.
- استعلام و دریافت مجوزهای لازم: از طریق اتصال به سامانههای مجوزدهی مختلف مانند سازمان غذا و دارو، سازمان ملی استاندارد، وزارت بهداشت و غیره، امکان دریافت و استعلام مجوزهای قانونی فراهم شده است.
- خدمات مربوط به تخصیص و تامین ارز: فعالان اقتصادی میتوانند درخواست تخصیص ارز از طریق بانک مرکزی را ثبت کرده و پیگیری کنند. این فرایند بهشکل الکترونیکی با سامانه نیما و سایر نهادهای مرتبط همراستا شده است.
- ثبت اطلاعات حمل و نقل بینالمللی و داخلی: با همکاری با سامانههایی مانند پنجره واحد حملونقل، اطلاعات حمل و انتقال کالا بهطور دقیق ثبت میشود. این موضوع کمک میکند تا ردگیری مسیر کالاها در هر مرحله ممکن باشد.
- مدیریت موجودی انبارها و کالاها: ثبت دقیق ورود و خروج کالا به انبارها، پیادهسازی نظام انبارداری شفاف، و اتصال انبارها به سامانه بهمنظور جلوگیری از قاچاق، از دیگر خدمات کلیدی سامانه جامع تجارت است.
- ثبت فاکتورهای فروش و خرید: اطلاعات مربوط به فاکتورها در بخش تجارت داخلی ثبت میشود و برای مدیریت بهتر زنجیره تأمین و توزیع مورد استفاده قرار میگیرد.
- خدمات ویژه تجارت داخلی: از جمله مدیریت حلقههای فروش، پیگیری حوالهها، کنترل قیمتگذاری، و هماهنگی با سازمان حمایت مصرفکنندگان.
- ارتباط با سامانههای مالیاتی و گمرکی: ارتباط مستقیم با سامانه گمرک (EPL) و سازمان امور مالیاتی، هماهنگی میان فرایندهای بازرگانی، مالیاتی و حقوقی را سادهتر و سریعتر کرده است.
مزایای استفاده از سامانه جامع تجارت
استفاده از سامانه جامع تجارت تنها به معنای دیجیتالشدن فرایندهای تجاری نیست، بلکه تحولی بنیادین در شیوه انجام معاملات و تعاملات تجاری کشور محسوب میشود. این سامانه با تجمیع سامانههای موازی، حذف رویههای تکراری، و ارائه خدمات شفاف و سریع، بستری فراهم کرده تا فعالان اقتصادی بتوانند در فضایی رقابتی، سالم و با حداقل موانع قانونی به فعالیت بپردازند. در این میان، مزایای استفاده از سامانه نهتنها متوجه دولت بهعنوان ناظر اقتصادی، بلکه شامل حال واردکنندگان، صادرکنندگان، توزیعکنندگان و حتی مصرفکنندگان نهایی نیز میشود.
- کاهش هزینهها و زمان انجام فرایندهای تجاری: با الکترونیکیشدن عملیات گوناگون، مانند ثبت سفارش، دریافت مجوز، پیگیری تخصیص ارز و ترخیص کالا، نیاز به مراجعه حضوری به نهادهای مختلف بهشدت کاهش یافته است. این موضوع نهتنها زمان انجام هر مرحله را کوتاهتر کرده، بلکه هزینههای مستقیم و غیرمستقیم ناشی از رفتوآمد، نیروی انسانی، و پیگیریهای کاغذی را به حداقل رسانده است.
- ایجاد شفافیت کامل در معاملات: یکی از بزرگترین دستاوردهای سامانه جامع تجارت، شفافسازی مسیر ورود، توزیع و فروش کالاهاست. تمامی تراکنشها، فاکتورها، مجوزها و حوالهها بهصورت دیجیتال ثبت میشوند و این امکان را فراهم میکنند تا هر گونه تخلف یا گلوگاه فساد بهراحتی شناسایی و کنترل شود. همین شفافیت، اعتماد متقابل میان بخش خصوصی و دولت را افزایش میدهد.
- افزایش امنیت اطلاعات و کاهش ریسک خطا: ذخیرهسازی اطلاعات تجاری در بستری یکپارچه، رمزگذاریشده و متصل به سازمانهای نظارتی، باعث شده امنیت دادهها به شکل چشمگیری افزایش یابد. علاوه بر این، حذف فرایندهای دستی و کاغذی، احتمال بروز اشتباهات انسانی و تقلب را کاهش میدهد، که برای بنگاههای بزرگ با حجم بالای تراکنش بسیار حیاتی است.
- سهولت در دسترسی به سوابق و اطلاعات تجاری: کاربران سامانه در هر زمان و از هر مکانی میتوانند به سوابق سفارشها، فاکتورها، حوالهها، موجودی انبار، وضعیت ترخیص و بسیاری اطلاعات دیگر دسترسی داشته باشند. این دسترسی فوری، امکان برنامهریزی دقیقتر برای خرید، فروش، واردات یا صادرات را فراهم میکند و موجب چابکی بیشتر در تصمیمگیریهای تجاری میشود.
- یکپارچهسازی ارتباط میان سازمانها و کاهش دوبارهکاری: پیش از راهاندازی سامانه جامع تجارت، فعالان اقتصادی مجبور به ورود اطلاعات مشابه در چندین سامانه مختلف مانند گمرک، سازمان حمایت، وزارت صمت و غیره بودند. اکنون این اطلاعات تنها یکبار در سامانه وارد شده و میان نهادهای مرتبط بهصورت خودکار به اشتراک گذاشته میشود. این یکپارچگی، بهرهوری سیستمهای نظارتی را نیز بهشکل قابل توجهی افزایش داده است.
چه کسانی باید در سامانه جامع تجارت ثبتنام کنند
استفاده از سامانه جامع تجارت برای گروههای مختلفی از فعالان اقتصادی الزامی است. این افراد و مجموعهها شامل موارد زیر هستند:
- واردکنندگان کالا: تمامی افراد حقیقی و حقوقی که قصد واردات کالا به کشور را دارند، موظف به ثبت اطلاعات، ثبت سفارش و دریافت مجوزها از طریق این سامانه هستند.
- صادرکنندگان کالا: برای دریافت مشوقهای صادراتی، کنترل فرآیند بازگشت ارز و رصد مسیر صادرات، ثبتنام در سامانه الزامی است.
- توزیعکنندگان عمده و بنکداران: برای ثبت فاکتور، حوالهها و موجودی انبار، این گروه از فعالان تجاری باید به سامانه متصل شوند.
- فعالان حوزه تجارت داخلی: حتی کسبوکارهایی که تنها در داخل کشور فعالیت میکنند، در صورت عبور از حجم مشخصی از فروش یا توزیع کالا، ملزم به استفاده از سامانه هستند.
- کارگزاران رسمی، ترخیصکاران و شرکتهای حملونقل: بهدلیل ارتباط مستقیم با گمرک، بانکها و نهادهای مجوزدهنده، این گروه نیز باید در سامانه جامع تجارت فعال باشند.
نحوه ثبتنام در سامانه جامع تجارت
ثبتنام در سامانه جامع تجارت فرآیندی نسبتاً ساده دارد، اما نیازمند دقت در ورود اطلاعات و مدارک قانونی است:
- ورود به سایت رسمی سامانه به نشانی ntsw.ir از طریق مرورگر وارد سایت شوید و روی گزینه “ثبتنام” کلیک کنید.
- انتخاب نوع شخصیت (حقیقی یا حقوقی): بسته به نوع فعالیت خود، فرم مربوطه را انتخاب و تکمیل کنید.
- تکمیل اطلاعات شخصی یا شرکتی: شامل کد ملی، شناسه ملی، شماره ثبت، شماره اقتصادی و سایر اطلاعات مورد نیاز.
- بارگذاری مدارک هویتی و قانونی: بسته به نوع شخصیت، مدارکی مثل روزنامه رسمی، کارت بازرگانی و کارت ملی اسکن و بارگذاری میشوند.
- تأیید نهایی و دریافت نام کاربری: پس از بررسی مدارک توسط سامانه، نام کاربری و رمز عبور صادر شده و حساب کاربری فعال میشود.
نحوه ویرایش اطلاعات در سامانه جامع تجارت
در روند فعالیت در سامانه جامع تجارت، ممکن است برخی از اطلاعات ثبتشده در زمان ثبتنام یا در طی فرایندهای تجاری، بهمرور زمان نیاز به اصلاح یا بهروزرسانی داشته باشند. این اطلاعات ممکن است شامل تغییر در مشخصات هویتی، تغییر آدرس، شماره تماس، اطلاعات انبار، نوع فعالیت تجاری، مشخصات کالا یا سایر اطلاعات مربوط به تعاملات تجاری باشد. سامانه این امکان را در اختیار کاربران قرار داده تا بتوانند بهصورت مرحلهبهمرحله و دقیق، اطلاعات مورد نظر خود را ویرایش و ثبت کنند. برای انجام این کار، باید مراحل زیر را طی کنید:
1. ورود به حساب کاربری
ابتدا وارد سایت رسمی سامانه جامع تجارت به نشانی ntsw.ir شوید. با وارد کردن نام کاربری (که معمولاً کد ملی یا شناسه ملی است) و رمز عبور، وارد پنل کاربری خود شوید. لازم به ذکر است که دسترسی به امکانات ویرایشی تنها از طریق حساب کاربری فعال و تأییدشده امکانپذیر است.
2. انتخاب بخش اطلاعات مورد نظر جهت ویرایش
پس از ورود، به بخش “مدیریت اطلاعات” یا “پروفایل کاربری” بروید. بسته به نوع اطلاعاتی که قصد ویرایش آن را دارید، گزینه مناسب را انتخاب کنید. بهعنوان مثال:
- اگر تغییر مربوط به آدرس یا شماره تماس است، وارد بخش مشخصات تماس شوید.
- اگر اطلاعات مربوط به انبارها یا کالاها است، به بخش مدیریت انبار یا فهرست کالا مراجعه نمایید.
- در مورد اطلاعات هویتی یا اطلاعات حقوقی شرکت نیز بخش جداگانهای در دسترس خواهد بود.
3. درخواست ویرایش اطلاعات و ثبت تغییرات
پس از انتخاب بخش مورد نظر، اطلاعات جدید را با دقت وارد کرده و گزینه “ثبت تغییرات” یا “درخواست ویرایش” را فعال کنید. برخی از تغییرات بهصورت خودکار اعمال میشوند، اما در مواردی که اطلاعات حساس یا کلیدی (مانند نام شرکت، کد اقتصادی، حوزه فعالیت) تغییر میکند، سامانه درخواست را برای بررسی به کارشناسان ارجاع میدهد.
4. بارگذاری مدارک تکمیلی در صورت نیاز
اگر سامانه یا کارشناسان مربوطه، برای تأیید تغییرات نیاز به مدارک قانونی (مثل روزنامه رسمی جدید، قبض آدرس جدید، نامه تغییرات شرکت و …) داشته باشند، از طریق پیام در پنل کاربری اطلاعرسانی خواهد شد. در این مرحله، میتوانید مدارک لازم را آپلود کرده و مجدداً ثبت نهایی را انجام دهید.
5. پیگیری وضعیت درخواست ویرایش
پس از ارسال درخواست، در بخش “پیگیری درخواستها” میتوانید روند بررسی اطلاعات ویرایشی را مشاهده کنید. سامانه بهصورت خودکار وضعیت هر مرحله را مشخص میکند (در حال بررسی، تأیید شده، رد شده و غیره). در صورت رد درخواست، علت آن نیز ذکر شده و امکان ارسال مجدد پس از اصلاح وجود دارد.
سخن آخر
سامانه جامع تجارت، دروازه ورود به یک نظام تجاری نوین، شفاف و متصل به نهادهای کلیدی کشور است. این سامانه نهتنها پلی بین فعالان اقتصادی و نهادهای دولتی ایجاد کرده، بلکه توانسته با حذف فرایندهای زائد و پراکنده، گامی بلند در مسیر سلامت اقتصادی بردارد.
در این میان، استفاده از ابزارهایی مانند سامانه دریچه تجارت به کاربران کمک میکند تا با سهولت بیشتری به خدمات متنوع سامانه جامع تجارت دسترسی پیدا کنند و از تمامی مزایای آن بهرهمند شوند. آینده تجارت در کشور، بیتردید با این ابزارهای هوشمند گره خورده است.
سوالات متداول
سامانه جامع تجارت چه اهدافی را دنبال میکند و چرا اهمیت دارد؟
سامانه جامع تجارت با هدف ایجاد شفافیت در تجارت داخلی و خارجی، کاهش فساد و قاچاق، افزایش سرعت و کارایی فرآیندهای تجاری و یکپارچهسازی سامانههای مختلف شکل گرفته است. اهمیت آن در ایجاد محیطی رقابتی، سالم و با حداقل موانع قانونی برای فعالان اقتصادی و تسهیل نظارت دولت بر فرایندهای تجاری است.
چه کسانی موظف به ثبتنام در سامانه جامع تجارت هستند؟
تمامی واردکنندگان و صادرکنندگان کالا، توزیعکنندگان عمده، فعالان حوزه تجارت داخلی با حجم مشخص فعالیت، کارگزاران رسمی، ترخیصکاران و شرکتهای حملونقل موظف به ثبتنام در سامانه هستند تا امکان پیگیری قانونی و شفافیت در فرآیندهای تجاری فراهم شود.
چگونه میتوان اطلاعات ثبتشده در سامانه جامع تجارت را ویرایش کرد؟
برای ویرایش اطلاعات، کاربر باید وارد حساب کاربری خود شود، بخش مرتبط با اطلاعات مورد نظر را انتخاب کرده و تغییرات را ثبت کند. در برخی موارد ممکن است سامانه مدارک قانونی تکمیلی درخواست کند و روند ویرایش تا تأیید نهایی از طریق پنل کاربری قابل پیگیری است.
